Αέρας μεταπολίτευσης

Παρά τον τίτλο του το κείμενο που ακολουθεί δεν περιέχει μόνο πολιτικές αναλύσεις (με τη στενή έννοια). Ερευνά τον τρόπο με τον οποίο η νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται στην Ελλάδα από τις πρόσφατες δημοσιονομικές - και αναπόφευκτα και πολιτικές - εξελίξεις πιθανότατα θα επιδράσει στο χώρο στον οποίο όλοι απασχολούμαστε, τα logistics.

Νομίζω ότι τώρα πια το μπαλόνι πάνω στο οποίο είχαν βολευτεί οι περισσότεροι συνέλληνες έχει αρχίσει να ξεφουσκώνει απότομα. Τώρα που γράφω αυτά εδώ το μπαλόνι δεν έχει προς το παρόν σκάσει και ειλικρινά εύχομαι να μην σκάσει μέχρι τη στιγμή που θα πάρετε το περιοδικό στα χέρια σας ή και αργότερα, γιατί διαφορετικά θα έχουμε πραγματικά δράματα. Ελπίζω πάντα ότι κάτω από τους τόνους ανοησίας που έχει επιδείξει στο πρόσφατο παρελθόν και συνεχίζει να επιδεικνύει η κοινωνία μας υποκρύπτεται ακόμα ένα στρώμα λογικής, συντηρητισμού, νοικοκυροσύνης  και σε τελική ανάλυση ένστικτου αυτοσυντήρησης. Δεν νομίζω να υπάρχει σοβαρός άνθρωπος που να μην καταλαβαίνει ότι πριν όλοι ζούσαν το μύθο τους στην Ελλάδα, άλλοι τον μύθο του ελληναρά, άλλοι του ταξικού επαναστάτη / διανοούμενου, άλλοι του trendy υπερκαταναλωτή, άλλοι του επιχειρηματία ή manager, κ.ο.κ. χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι από κάτω τους δεν υπάρχει στέρεο έδαφος. Δεν απαιτούνται ανώτατες σπουδές οικονομικών για να γίνει αντιληπτή η «φύση» του χρήματος. Θα αρκούσε απλά η παραδοσιακή νοοτροπία του λαού μας, αλλά δυστυχώς πολλά πράγματα έχουν προ πολλού ξεχαστεί...

Ως προς την πολιτική ζωή νομίζω ότι η ασφαλής πρόβλεψη τώρα είναι αυτό που πολλοί ήδη αποκαλούν «νέα μεταπολίτευση». Το αβέβαιο είναι τι θα μας προκύψει στη συνέχεια. Το κακό σενάριο είναι γενικά κατανοητό: τίποτα λαϊκοί ήρωες που θα σηκωθούν από τα καφενεία για να δώσουν το απόλυτο χτύπημα στη νέα τάξη πραγμάτων ή τίποτα καινούργιοι γυψαδόροι που θα ρίχνουν και καμιά στροφή υπό τους ήχους των κλαρίνων. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα έχουμε τέτοια. Η Ελλάδα έχει τραβήξει πολλά μέχρι σήμερα, ρωτήστε και κανένα παππού.

Αν πάλι αποφύγουμε το κακό σενάριο, το «καλό» σενάριο θα έχει κάποια χαρακτηριστικά που κατ’ ανάγκην θα διαφοροποιήσουν τον τρόπο με τον οποίο έχει οργανωθεί η οικονομία της χώρας. Και εδώ αρχίζει να επηρεάζεται ο χώρος μας. Κάποια πράγματα είναι σχεδόν σίγουρο ότι λογικά θα αλλάξουν:

(1) Η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα είχε μέχρι σήμερα στενή εξάρτηση με τη λειτουργία του κράτους. Είναι γνωστό ότι σχεδόν μόνον οι πολιτικές διασυνδέσεις μπορούσαν από το τίποτα να φτιάξουν μεγάλα «μαγαζιά», κι ακόμα ότι επενδύσεις γίνονταν μόνο με κρατική επιχορήγηση. Δυστυχώς η μόνη Ολυμπιάδα για την οποία αποδείκτηκε ότι είναι ικανή η σύγχρονη Ελλάδα είναι η Ολυμπιάδα κατασπατάλησης του δημοσίου χρήματος για εντελώς ανύπαρκτους λόγους από εμπλεκόμενους στα κυκλώματα. Στη νέα πραγματικότητα αυτές οι πρακτικές είναι καταδικασμένες να υποχωρήσουν μπρος στα «άδεια ταμεία» και τους θυμωμένους ψηφοφόρους.

(2)  Οι απηρχειωμένες δομές της ελληνικής οικονομίας είναι φανερό ότι δεν έχουν πολλή ζωή. Δεν υπάρχει πολύς χώρος για κλειστά επαγγέλματα πλέον, ενώ και οι αποκρατικοποιήσεις θα κυριαρχήσουν. Εξ ανάγκης πάλι πιστεύω ότι οι «επενδυτές» δεν θα έχουν πλέον τόσο έντονα την απαίτηση το κράτος να έχει ολοκληρώσει κολοσσιαίες επενδύσεις πριν τους παραχωρήσει τη θέση του απλά για να διαχειριστούν τα κέρδη που θα προκύψουν.

(3) Η αποκλιμάκωση του εργατικού κόστους που θα προκύψει όχι μόνον λόγω δημοσιονομικής πολιτικής αλλά και λόγω ανεργίας θα βάλει αναγκαστικά τις επιχειρήσεις στην πορεία αναδιαμόρφωσης του προϊόντος και της «θέσης» τους. Οι τιμές αναγκαστικά θα πρέπει να υποχωρήσουν σε αρκετούς κλάδους της παραγωγής, γεγονός που θα οδηγήσει σε μεγάλες ανακατατάξεις. Είναι επίσης λογικό να περιμένουμε αναδιανομή της πίτας της εκάστοτε αγοράς ανάμεσα σε λιγότερους «παίκτες» που όμως δεν θα μπορούν πολύ εύκολα να σηκώσουν και πάλι τις τιμές εκμεταλλευόμενοι την ολιγοπωλειακή κατάσταση που θα διαμορφωθεί, γιατί θα πρέπει να διατηρήσουν σημαντικό όγκο πωλήσεων για να στερεοποιήσουν το μερίδιο αγοράς που θα κερδίσουν.

Αν επιπλέον γίνει αντιληπτό ότι στη νέα κατάσταση που διαμορφώνεται ο σχεδιασμός δεκαετίας, κι όχι απλά για ένα ή και τρία χρόνια, θα είναι ζήτημα ουσίας, καταλαβαίνουμε ότι όλα τα προηγούμενα θα έχουν τον απαιτούμενο χρόνο για να ωριμάσουν και να γίνουν πραγματικότητα και να μη μείνουν στη σφαίρα της θεωρίας. Αν όμως έτσι προδιαγράφεται το μέλλον, δεν νομίζετε ότι τώρα πια θα αρχίσουν να έχουν μεγαλύτερο νόημα για το μέσο επιχειρηματία έννοιες όπως ο έλεγχος του κόστους, η παραγωγικότητα, η καλή οργάνωση, έννοιες που μέχρι σήμερα αναφέρονταν περίπου μόνον ανεκδοτολογικά και για να περνάει η ώρα; Και αλήθεια δεν είναι ότι αυτές οι έννοιες είναι στενά συνδεδεμένες με την ουσία του logistics management;

Ισχυρίζομαι λοιπόν ακριβώς ότι ήρθε η ώρα της «μεταπολίτευσης» και για το logistics management. Ήρθε η ώρα με άλλα λόγια να ξεφύγει από τη σφαίρα του φθηνού εντυπωσιασμού και να αποκτήσει ουσία. Στο μέλλον, συνάδελφοι, δεν θα μπορούμε εύκολα να αυτοβραβεύουμε τους εαυτούς μας. Οι λόγοι είναι και πάλι προφανείς:

(1) Οι επενδύσεις με κρατικά κεφάλαια θα λιγοστέψουν, αλλά και οι τράπεζες θα γίνουν πιο σφικτές ως προς τα κριτήρια δανειοδότησης γιατί περπατούν πάνω σε τεντωμένο σχοινί. (Άλλωστε έχουν πλέον δικαιώματα πάνω σε ουκ ολίγα ακίνητα με θεωρητική κυρίως αξία.) Όλες οι γραμμές των προϋπολογισμών επενδύσεων θα γίνονται αντικείμενο προσεκτικής ανάλυσης από τις επιχειρήσεις, όχι μόνον ως προς την χρηματική αξία τους αλλά και ως προς τη σκοπιμότητα υλοποίησής τους. To logistics management πρέπει πλέον να αποκτήσει σοβαρότερη επιχειρηματολογία στην προδιαγραφή επενδύσεων.

(2) Ο τομέας των μεταφορών αναμένεται να υποστεί κυριολεκτική μεταμόρφωση. Αυτό σημαίνει λιγότερες εναλλακτικές πηγές outsourcing, που αν συνδυαστούν με το υψηλότερο άμεσο κόστος λόγω τιμών καυσίμου, αναβαθμισμένων απαιτήσεων σε προδιαγραφές στόλου και υπηρεσιών, κ.τ.λ. δημιουργούν για τον κάθε logistician ένα ενδιαφέρον πεδίο στρατηγικής ανάλυσης και εφαρμογής.

(3) Λιγότεροι «παίκτες» σε μια αγορά που διακινούν μεγαλύτερους όγκους και με σχετικά μειωμένο μικτό περιθώριο, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια το κόστος logistics στο «Top-10» της οικονομικής ανάλυσης. Πρωταρχική σημασία θα πρέπει πλέον να δίνεται στη βελτίωση της παραγωγικότητας του κυκλώματος και άρα η «πείρα» πρέπει στο μέλλον να αντικατασταθεί από στοιβαρές διαδικασίες, οργάνωση και καλύτερη μηχανογράφηση. Η μέχρι σήμερα κατάσταση στο χώρο της μηχανογράφησης των logistics κατά τη γνώμη μου πάσχει σοβαρά τόσο σε ανάλυση / υλοποίηση όσο και σε υποστήριξη, γεγονός που τείνει να μετατρέψει τη μηχανογράφηση των logistics από παράγοντα αύξησης σε παράγοντα μείωσης της παραγωγικότητας εργασίας στο κύκλωμα.

Νομίζω ότι τα τρία αυτά σημεία συνοψίζουν την εικόνα του μέλλοντος στο χώρο μας και, αν και είναι σίγουρο ότι μπορεί να γίνει πολύ μεγάλη ανάλυση του καθενός και εξειδίκευση για κάθε κλάδο της αγοράς, μη φοβάστε: θα έχουμε πολύ χρόνο και πολλές ευκαιρίες στα επόμενα χρόνια να το κάνουμε. Προς το παρόν αρκεί να επαλάβουμε το προφητικό(;) «GAME OVER».

Γιάννης Ζώης, Ιούνιος 2010