Σκληρό πόκερ

Η αλήθεια είναι ότι έχω ψιλοβαρεθεί να ασχολούμαι με την «κρίση». Ελπίζω ότι κάποια στιγμή θα βαρεθούν και όλοι όσοι τη «διαχειρίζονται με διαδοχικές επιτυχίες» και θα μας αφήσουν να βρούμε - ως Έλληνες - το δρόμο μας. Αν δε το κάνουν, θα βαρεθούμε - ως Έλληνες πάλι - να είμαστε «σοφός λαός» και θα γίνουμε «μια ευχάριστη ατμόσφαιρα» κατά το παλαιόν κινηματογραφικόν. Κατά συνέπεια όλοι οι δρόμοι πάντα οδηγούσαν και ακόμη οδηγούν στη Ρώμη, ή επί το πεζότερον όλα τα ευφάνταστα και φιλόδοξα που κατά καιρούς γεννιούνται στα κεφάλια των ανθρώπων που κατά λάθος βρέθηκαν σε θέση ισχύος θα περάσουν κι αυτά το κατώφλι του κουρείου και θα ησυχάσουν τελικά.

Γιατί όπως και να το κάνουμε από τη μύγα δεν βγάζεις ξύγκι (όσο και να ζουπήξεις), όπως κατ’ αναλογία και αν περιμένεις το μήλο να πέσει από τη μηλιά και να προσγειωθεί στο στόμα σου μάλλον θα πεινάσεις (δεν μπορεί κάθε μέρα να έχεις θεόπνευστο timing), κ.ο.κ. Και καθώς είμαστε σε εποχή fast-forward θα έχουμε τη μοναδική ευτυχία να τα δούμε όλα να συμβαίνουν μέσα σε ολίγιστους μήνες ή έστω χρόνια (και πίστευα ότι γεννήθηκα σε λάθος εποχή).

Μερικές χρήσιμες επισημάνσεις τώρα:

Θυμάστε που έλεγα πριν μερικά τεύχη ότι το κόστος εργασίας αποσυμπιέζεται και άρα πρέπει να αρχίζουμε να σκεφτόμαστε επενδύσεις και νέες δραστηριότητες; Αν οι υπολογισμοί μου είναι σωστοί, αυτή τη στιγμή πρέπει κατά μ.ό. να είναι συνολικά γύρω στο 50% από την εκκίνησή του προ κρίσης - σε πραγματικούς αγοραίους όρους - και βρίσκεται ακόμα σε ελεύθερη πτώση (σε κάποιους τομείς απόλυτα δικαιολογημένα, σε άλλους εντελώς αδικαιόλογητα). Δράττομαι της ευκαιρίας να πω σε αυτό το σημείο ότι οι συγκρίσεις - ευσεβείς πόθοι(;) κάποιων της Ελλάδας με αξιαγάπητες χώρες, όπως η γείτων Βουλγαρία ή η Κροατία και η Εσθονία, στερούνται κάθε σοβαρότητος γιατί αγνοούν το παραγωγικό δυναμικό της χώρας (προσοχή όχι την παραγωγή, γιατί εκεί είμαστε σε δραματικά χάλια εδώ και καιρό εξαιτίας των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά τις δυνατότητες της χώρας). Και η αμοιβή της εργασίας πρέπει να είναι συνάρτηση του παραγωγικού δυναμικού, αν το σύστημα εξουσίας μιας χώρας επιδιώκει ηρεμία και χαλαρότητα (φραπέ στο μπαλκόνι κ.τ.λ.). Απ’ ό,τι θυμάμαι η Ελλάδα είναι κάπως πιο ενδιαφέρουσα χώρα από πλευράς παραγωγικών δυνατοτήτων από τη Γροιλανδία ή τη Ναμίμπια.

Επιστρέφοντας τώρα στην αρχική επισήμανση, νομίζω ότι ως προς αυτόν το συντελεστή κόστους είμαστε ήδη σε καλό σημείο ή τελοσπάντων κοντά στο σημείο καμπής («θραύσης» θα έλεγαν άλλοι). Και από προσφορά εργασίας, άλλο τίποτα. Απομένει αποκλειστικά να συμμαζευτούν και κάποιες ΔΕΚΟ και κάτι ξεχασμένες φρουρές του Δημοσίου, έτσι για να υπάρχει και μια αίσθηση δικαιοσύνης στον περίγυρο.

Κατ’ αναλογίαν είχα επισημάνει την ανάγκη αλλαγής προϊόντος με στόχους: (α) μειωμένες ανάλογα με τα εισοδήματα τιμές καταναλωτή, (β) απεξάρτηση όσο το δυνατόν από προμηθευτές του εξωτερικού, και (γ) δυνατότητα εξαγωγών. Για την ώρα ως προς αυτούς τους στόχους τα σημάδια από την αγορά δείχνουν ότι αρκετοί έχουν πάρει τα μηνύματα των καιρών και έχουν αρχίσει να κάνουν κινήσεις. Δεν αναφέρομαι μόνο στο «κίνημα της πατάτας» και τη στροφή αρκετών καταστημάτων προς τα ελληνικά προϊόντα (τα οποία είναι ενδεικτικά του τι μπορεί να συμβεί τους επόμενους μήνες στην αγορά), αλλά και σε business plans που γνωρίζω ή για τα οποία έχω πληροφορηθεί, που βασίζονται σε αυτή τη φιλοσοφία για το «προϊόν».

Αυτό που θέλω να τονίσω σχετικά με το προηγούμενο είναι ότι οι Έλληνες επιχειρηματίες πρέπει να γνωρίζουν ότι, καθώς η Ελλάδα γίνεται αντικειμενικά και με γρήγορους ρυθμούς αρκετά ελκυστική για την προσέγγιση επενδύσεων, υπάρχουν αρκετά κεφάλαια που επιδιώκουν να επενδυθούν σε παραγωγικές δραστηριότητες που έχουν καλά σχεδιαστεί και αποτυπωθεί σε προσεκτικά καταρτισμένα επιχειρηματικά σχέδια (όχι πάντως ευφάνταστα και ανεδαφικά σενάρια σαν αυτά που κυκλοφορούσαν κατά εκατοντάδες στα χρόνια των ευρωπαϊκών «πακέτων»), απλά γιατί όλες οι άλλες μορφές επένδυσης σε τόσο ταραγμένες εποχές νομισματικής αστάθειας και χρηματοπιστωτικών κρίσεων φαίνεται ότι έχουν σημαντικό ρίσκο.

Το τελευταίο που απομένει να γίνει είναι το «κούρεμα» του κράτους και προς αυτό δεν μπορούμε να βοηθήσουμε με την δραστηριότητά μας ως επαγγελματίες, παρά μόνον με την ιδιότητά μας ως πολίτες. Πρέπει να καταστήσουμε σαφές προς όλους τους εκλεγόμενους κυβερνήτες, και επίσης προς τους φιλεύσπλαχνους τεύτονες δανειστές μας, ότι η βρύση της φορολογίας στέρεψε παντελώς και ότι τα δις που αναζητούν πρέπει να τα βρουν από το σύστημα που έστησαν για να υλοποιεί τις κοντόφθαλμες πολιτικές τους και τις κομματικές πελατείες που το στήριζαν, αδιαφορώντας πλήρως για τις ανάγκες της αγοράς και της ευρύτερης κοινωνίας. Μπορούμε - είναι περίοδος εκλογών - και το μήνυμα πρέπει να είναι σαφές (ο καθένας πάντως ας βρει τον τρόπο που περισσότερο τον εκφράζει για να το στείλει). Πρέπει πια να παίξουμε πιο σκληρό πόκερ. Παίζονται τα κεφάλια μας.

Γιάννης Ζώης / Μάρτης 2012

Πακέτο ODYSSEY Troll για τη δράση Digi-mobile

Χρονιά αλλαγών

ΟΚ, τώρα πια είναι όντως 2012. Θυμάστε πριν περίπου δύο χρόνια ένα άρθρο αυτής της στήλης με τίτλο: «2012 τώρα»; Σήμερα δεν είναι καλαμπούρι.

Βέβαια πολύ λίγα πράγματα πια ακούγονται έστω και λίγο αστεία. Τα μόνα αστεία που ακούμε τα λένε οι πολιτικοί και οι συνεργάτες τους «τεχνοκράτες» και «σοφοί», εδώ και στην άλλη Ευρώπη, αν και κάποια στόματα σιγά-σιγά ανοίγουν και αρχίζουν να ξεφεύγουν οι σκληρές και αναπόφευκτες αλήθειες για το τι έγινε τα τελευταία 2-3 χρόνια και για το τι έρχεται ως συνέπεια. Αυτό που θα αργήσουμε πάντως να ακούσουμε είναι το «γιατί» έγινε ό,τι έγινε, επειδή μάλλον δεν πολυσυμφέρει τη σοβαροφανή αλλά ουσιαστικά ασύνδετη με την κοινωνία και την πραγματική οικονομία φαρσοκωμωδία που διαφημίζει ότι κυβερνά τη χώρα.

Αστείο είναι για παράδειγμα ότι ο ελάχιστος μισθός στον ιδιωτικό τομέα φταίει για την έλλειψη ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και όχι λ.χ. η εγκατάλειψη της παραγωγικής διαδικασίας και της εξαγωγικής προσπάθειας τα τελευταία 30 χρόνια με δέλεαρ ευρωπαϊκές επιδοτήσεις, ή η εξοντωτική φορολογία προς την πραγματικά παραγωγική, καθ’όλα νόμιμη, μη κρατικοδίαιτη και ελληνικών συμφερόντων μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, ή το υψηλό ασφαλιστικό κόστος χωρίς ανταποδοτικότητα για τους πραγματικούς εργαζόμενους σε αυτή τη χώρα όταν οι πόροι των ταμείων διασπαθίζονται από την κρατική κακοδιαχείριση και καταλήγουν να πληρώνουν μεταξύ άλλων μεγάλες συντάξεις πρόωρα συνταξιοδοτούμενων δημοσίων υπαλλήλων. Δίπλα σε αυτά θα μπορούσε να γράψει κανείς βιβλία επί βιβλίων για τις αιτίες της καταστροφής της ελληνικής οικονομίας από τότε που για να εξασφαλιστεί η «δυτική» πορεία της χώρας ενταχθήκαμε στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, λες και χρειαζόταν να επιβεβαιωθεί ότι «ανήκομεν εις την Δύσιν». Δεν βρέθηκε κανένας χριστιανός – βλέπετε – στην εποχή της παράνοιας του ψυχρού πολέμου να κάνει την ψύχραιμη παρατήρηση ότι η Ελλάδα, ανεξαρτήτως εγχώριων πολιτικών εξελίξεων, δεν θα μπορούσε παρά να ανήκει στη Δύση λόγω κουλτούρας και νοοτροπίας του λαού μας, ή όπως θα έλεγαν κάποιοι σοφότεροι από εμάς ότι η Ελλάδα είναι και πάντα υπήρξε ο ορισμός της «δύσης». Πληρώνουμε έτσι την υστερία όσων ξένων μας έβλεπαν πάντα με καχυποψία και παράλληλα την ανικανότητα, μικρότητα ή αδιαφορία των ντόπιων ιθυνόντων που δεν έφερναν και δεν φέρνουν καμμία αντίρρηση σε ο,τιδήποτε παρανοϊκό τους ζητάνε.

Αστείο είναι επίσης να παρακολουθούμε το χρεοκοπημένο Ελληνικό Δημόσιο να έχει αρχίσει τώρα μόλις τελευταία να ψιλοπροσαρμόζει ουσιαστικά τις αμοιβές των υπεράριθμων υπαλλήλων του στην πραγματικότητα της δικής του χρεοκοπίας, έχοντας όμως πριν επιβάλει με ανεδαφικές πολιτικές επί δύο χρόνια τη χρεοκοποπία μεγάλου μέρους του ιδιωτικού τομέα και ιδιαίτερα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που ως γνωστόν είναι η αγελάδα που αρμέγεται τόσα χρόνια για να συντηρείται και να διαιωνίζεται ένα σύστημα εξουσίας εντελώς αναντίστοιχο με τα συμφέροντα και τις ανάγκες της ελληνικής παραγωγής. Επίσης αστείο είναι να λέγεται ότι πρέπει να ακουλουθηθούν αυστηρά οι λεγόμενες «μνημονιακές» πολιτικές για ακόμα μια δεκαετία με την ελπίδα – όχι πολύ βάσιμη, σημειώνω – ότι το σύστημα εξουσίας θα έχει έτσι το χρόνο να βρει το σενάριο της επιβίωσής του. Όμως οι Έλληνες παραγωγοί και εργαζόμενοι – και με τον όρο αυτό εννοώ και τους επιχειρηματίες, αν όχι κυρίως αυτούς, για να πάψει επιτέλους το καλαμπούρι της παλαιο-αριστερής ιδεοληψίας που έχει υιοθετηθεί και από το σύστημα εξουσίας – δεν ενδιαφέρονται για την επιβίωση ενός συστήματος που έχει εδώ και καιρό αποστασιοποιηθεί από τα πραγματικά συμφέροντα της χώρας. Είναι φανερό ότι οι παραγωγικές δυνάμεις της χώρας έχουν συμφέρον από μια πολύ γρήγορη ανάκαμψη της οικονομίας και φοβάμαι ότι τώρα πια αυτή μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τολμηρές στρατηγικές επιλογές που θα αμφισβητήσουν εθνικά taboo των τελευταίων δεκαετιών.

Δεν μπορεί κανείς βέβαια να είναι και πολύ συγκεκριμένος στην παρούσα φάση, γιατί θα πέσουν όλοι να τον φάνε. Αλλά λ.χ. γιατί η πρώτη μας σκοτούρα να είναι η παραμονή στην ΕΕ, όταν αυτή τη στιγμή είναι ασαφές το μέλλον της ή τέλος πάντων η μελλοντική της μορφή; Και ας πάψουμε να τρομοκρατούμε τέλος πάντων τους ανθρώπους ότι η πιθανότητα αλλαγής νομίσματος ισοδυναμεί με το τέλος του κόσμου και τη Δευτέρα Παρουσία. Το μόνο τέλος που πιθανότατα θα επιφέρει είναι αυτό του σημερινού κομματικού συστήματος, γιατί σαφέστατα οι καταστάσεις που θα προκύψουν σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα χρειαστούν πολύ σοβαρότερους διαχειριστές καθώς μια τέτοια - αναγκαστική ή εκούσια - στροφή θα απαιτούσε αποφασιστικότητα, ισχυρά εξωτερικά ερίσματα («δυτικά», μην πάει αλλού το μυαλό σας) και ταχύρρυθμη και αποτελεσματική προετοιμασία. Πράγματα δηλαδή εντελώς έξω από τις δυνατότητες των τώρα κυβερνώντων.

Με τα προηγούμενα δεν υπαινίσσομαι ότι σώνει και καλά οι λύσεις για το εθνικό μας πρόβλημα θα είναι μονοσήμαντα δραματικές, αλλά τα ακριβώς αντίθετα. Ότι δηλαδή δεν υπάρχουν οι πολυδιαφημισμένες αυταπόδεικτες αλήθειες ούτε τα ανάλογα ακλόνητα δόγματα και μονόδρομοι. Το μόνο που μου φαίνεται σίγουρο είναι ότι το κόστος της κακοδιαχείρισης της χώρας είναι πλέον αβάστακτο. Αυτό άλλωστε μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτό και στο χώρο μας, το χώρο του management, όπου είναι γνωστό ότι η προβληματική ή ανεπαρκής διοίκηση οδηγεί την όποια επιχείρηση στο γκρεμό, ό,τι πόροι κι αν αναλωθούν και όσο χρόνο και αν της δώσεις. Το κακό management ήταν πάντα ο πιο ύπουλος και επικίνδυνος παραγωγός κόστους.

Το 2012 είναι εδώ. Ο κόμπος έχει φτάσει πια στο χτένι. Έρχονται αλλαγές, είτε με το καλό είτε με το στανιό. Ας αποφύγουμε πάντως το δεύτερο (δηλαδή το χάος) και ας είμαστε αισιόδοξοι.

Γιάννης Ζώης / Γενάρης 2012