Χρονιά αλλαγών

ΟΚ, τώρα πια είναι όντως 2012. Θυμάστε πριν περίπου δύο χρόνια ένα άρθρο αυτής της στήλης με τίτλο: «2012 τώρα»; Σήμερα δεν είναι καλαμπούρι.

Βέβαια πολύ λίγα πράγματα πια ακούγονται έστω και λίγο αστεία. Τα μόνα αστεία που ακούμε τα λένε οι πολιτικοί και οι συνεργάτες τους «τεχνοκράτες» και «σοφοί», εδώ και στην άλλη Ευρώπη, αν και κάποια στόματα σιγά-σιγά ανοίγουν και αρχίζουν να ξεφεύγουν οι σκληρές και αναπόφευκτες αλήθειες για το τι έγινε τα τελευταία 2-3 χρόνια και για το τι έρχεται ως συνέπεια. Αυτό που θα αργήσουμε πάντως να ακούσουμε είναι το «γιατί» έγινε ό,τι έγινε, επειδή μάλλον δεν πολυσυμφέρει τη σοβαροφανή αλλά ουσιαστικά ασύνδετη με την κοινωνία και την πραγματική οικονομία φαρσοκωμωδία που διαφημίζει ότι κυβερνά τη χώρα.

Αστείο είναι για παράδειγμα ότι ο ελάχιστος μισθός στον ιδιωτικό τομέα φταίει για την έλλειψη ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και όχι λ.χ. η εγκατάλειψη της παραγωγικής διαδικασίας και της εξαγωγικής προσπάθειας τα τελευταία 30 χρόνια με δέλεαρ ευρωπαϊκές επιδοτήσεις, ή η εξοντωτική φορολογία προς την πραγματικά παραγωγική, καθ’όλα νόμιμη, μη κρατικοδίαιτη και ελληνικών συμφερόντων μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, ή το υψηλό ασφαλιστικό κόστος χωρίς ανταποδοτικότητα για τους πραγματικούς εργαζόμενους σε αυτή τη χώρα όταν οι πόροι των ταμείων διασπαθίζονται από την κρατική κακοδιαχείριση και καταλήγουν να πληρώνουν μεταξύ άλλων μεγάλες συντάξεις πρόωρα συνταξιοδοτούμενων δημοσίων υπαλλήλων. Δίπλα σε αυτά θα μπορούσε να γράψει κανείς βιβλία επί βιβλίων για τις αιτίες της καταστροφής της ελληνικής οικονομίας από τότε που για να εξασφαλιστεί η «δυτική» πορεία της χώρας ενταχθήκαμε στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, λες και χρειαζόταν να επιβεβαιωθεί ότι «ανήκομεν εις την Δύσιν». Δεν βρέθηκε κανένας χριστιανός – βλέπετε – στην εποχή της παράνοιας του ψυχρού πολέμου να κάνει την ψύχραιμη παρατήρηση ότι η Ελλάδα, ανεξαρτήτως εγχώριων πολιτικών εξελίξεων, δεν θα μπορούσε παρά να ανήκει στη Δύση λόγω κουλτούρας και νοοτροπίας του λαού μας, ή όπως θα έλεγαν κάποιοι σοφότεροι από εμάς ότι η Ελλάδα είναι και πάντα υπήρξε ο ορισμός της «δύσης». Πληρώνουμε έτσι την υστερία όσων ξένων μας έβλεπαν πάντα με καχυποψία και παράλληλα την ανικανότητα, μικρότητα ή αδιαφορία των ντόπιων ιθυνόντων που δεν έφερναν και δεν φέρνουν καμμία αντίρρηση σε ο,τιδήποτε παρανοϊκό τους ζητάνε.

Αστείο είναι επίσης να παρακολουθούμε το χρεοκοπημένο Ελληνικό Δημόσιο να έχει αρχίσει τώρα μόλις τελευταία να ψιλοπροσαρμόζει ουσιαστικά τις αμοιβές των υπεράριθμων υπαλλήλων του στην πραγματικότητα της δικής του χρεοκοπίας, έχοντας όμως πριν επιβάλει με ανεδαφικές πολιτικές επί δύο χρόνια τη χρεοκοποπία μεγάλου μέρους του ιδιωτικού τομέα και ιδιαίτερα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που ως γνωστόν είναι η αγελάδα που αρμέγεται τόσα χρόνια για να συντηρείται και να διαιωνίζεται ένα σύστημα εξουσίας εντελώς αναντίστοιχο με τα συμφέροντα και τις ανάγκες της ελληνικής παραγωγής. Επίσης αστείο είναι να λέγεται ότι πρέπει να ακουλουθηθούν αυστηρά οι λεγόμενες «μνημονιακές» πολιτικές για ακόμα μια δεκαετία με την ελπίδα – όχι πολύ βάσιμη, σημειώνω – ότι το σύστημα εξουσίας θα έχει έτσι το χρόνο να βρει το σενάριο της επιβίωσής του. Όμως οι Έλληνες παραγωγοί και εργαζόμενοι – και με τον όρο αυτό εννοώ και τους επιχειρηματίες, αν όχι κυρίως αυτούς, για να πάψει επιτέλους το καλαμπούρι της παλαιο-αριστερής ιδεοληψίας που έχει υιοθετηθεί και από το σύστημα εξουσίας – δεν ενδιαφέρονται για την επιβίωση ενός συστήματος που έχει εδώ και καιρό αποστασιοποιηθεί από τα πραγματικά συμφέροντα της χώρας. Είναι φανερό ότι οι παραγωγικές δυνάμεις της χώρας έχουν συμφέρον από μια πολύ γρήγορη ανάκαμψη της οικονομίας και φοβάμαι ότι τώρα πια αυτή μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τολμηρές στρατηγικές επιλογές που θα αμφισβητήσουν εθνικά taboo των τελευταίων δεκαετιών.

Δεν μπορεί κανείς βέβαια να είναι και πολύ συγκεκριμένος στην παρούσα φάση, γιατί θα πέσουν όλοι να τον φάνε. Αλλά λ.χ. γιατί η πρώτη μας σκοτούρα να είναι η παραμονή στην ΕΕ, όταν αυτή τη στιγμή είναι ασαφές το μέλλον της ή τέλος πάντων η μελλοντική της μορφή; Και ας πάψουμε να τρομοκρατούμε τέλος πάντων τους ανθρώπους ότι η πιθανότητα αλλαγής νομίσματος ισοδυναμεί με το τέλος του κόσμου και τη Δευτέρα Παρουσία. Το μόνο τέλος που πιθανότατα θα επιφέρει είναι αυτό του σημερινού κομματικού συστήματος, γιατί σαφέστατα οι καταστάσεις που θα προκύψουν σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα χρειαστούν πολύ σοβαρότερους διαχειριστές καθώς μια τέτοια - αναγκαστική ή εκούσια - στροφή θα απαιτούσε αποφασιστικότητα, ισχυρά εξωτερικά ερίσματα («δυτικά», μην πάει αλλού το μυαλό σας) και ταχύρρυθμη και αποτελεσματική προετοιμασία. Πράγματα δηλαδή εντελώς έξω από τις δυνατότητες των τώρα κυβερνώντων.

Με τα προηγούμενα δεν υπαινίσσομαι ότι σώνει και καλά οι λύσεις για το εθνικό μας πρόβλημα θα είναι μονοσήμαντα δραματικές, αλλά τα ακριβώς αντίθετα. Ότι δηλαδή δεν υπάρχουν οι πολυδιαφημισμένες αυταπόδεικτες αλήθειες ούτε τα ανάλογα ακλόνητα δόγματα και μονόδρομοι. Το μόνο που μου φαίνεται σίγουρο είναι ότι το κόστος της κακοδιαχείρισης της χώρας είναι πλέον αβάστακτο. Αυτό άλλωστε μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτό και στο χώρο μας, το χώρο του management, όπου είναι γνωστό ότι η προβληματική ή ανεπαρκής διοίκηση οδηγεί την όποια επιχείρηση στο γκρεμό, ό,τι πόροι κι αν αναλωθούν και όσο χρόνο και αν της δώσεις. Το κακό management ήταν πάντα ο πιο ύπουλος και επικίνδυνος παραγωγός κόστους.

Το 2012 είναι εδώ. Ο κόμπος έχει φτάσει πια στο χτένι. Έρχονται αλλαγές, είτε με το καλό είτε με το στανιό. Ας αποφύγουμε πάντως το δεύτερο (δηλαδή το χάος) και ας είμαστε αισιόδοξοι.

Γιάννης Ζώης / Γενάρης 2012

The shape of jazz to come

Υπογράψαμε! Δεν ξέρω κάτω ακριβώς από ποιο κείμενο αλλά υποτίθεται ότι και πάλι σωθήκαμε (ή πιθανολογείται ότι μάλλον σωθήκαμε – όταν κυκλοφορήσει το τεύχος θα ξέρουμε πιο σίγουρα... που λέει ο λόγος...). Την ίδια στιγμή κάποιοι πλακώνονται για το ποιος θα πάρει το καλό γραφείο και ποιανού οι υπάλληλοι είναι οι καλύτεροι, άλλοι έχουν αφήσει τα φιλαράκια τους στο έλεος του εισαγγελέα και σκέφτονται την «επόμενη ημέρα», άλλοι ψάχνονται αν είναι ευρωπαϊστές ή αντι-ευρωπαϊστές (αν και δεν είναι ακριβώς σαφές τι σημαίνουν και τα δύο). Αν υπήρχε και αρκετή δουλειά στην εγχώρια αγορά, πλάκα θα είχαν όλα αυτά δι’ ημάς τους κοινούς θνητούς.

Κάτι που σίγουρα πάντως έχει την πλάκα του – δράττομαι της ευκαιρίας να γράψω - (και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα σοβαρά πράγματα πάντα σερβίρονται με χιούμορ), είναι να παρακολουθείς την κυρία Μέρκελ να μην μπορεί να δανειστεί τα 6 δις που γύρευε από τις «αγορές». Νομίζω ότι μαζί με μας και οι «αγορές» (κάπου σε κάποιο πανάκριβο διαμέρισμα του Μανχάταν ή κάποιον πύργο εις τας βρετανικάς εξοχάς) χαμογελούν με ικανοποίηση. Αλλά όλα αυτά μάλλον είναι πολύ δυσνόητα για το ευρύ κοινό και καλό να τα αφήσουμε στην άκρη.

Καλό είναι να κοιτάξουμε λίγο τη δουλειά μας. Γιατί εμείς κάνουμε κανονικές δουλειές, δεν ζούμε από το copyright του τραπεζογραμματίου, δεν ανεβάζουμε θεατρικές παραστάσεις για τους πολίτες των χωρών και δεν μας πολυαπασχολεί η εξουσία, η πλανητική στρατηγική και όλα τα μάταια που απασχολούν αυτούς που έχουν τα μέσα και το χρόνο για να ασχολούνται. Και εννοώ δουλειές με απτή χρησιμότητα για την κοινωνία που πρέπει να γίνουν ό,τι χρηματικές αξίες και αν τις συνοδεύουν, εκπεφρασμένες σε όποιο νόμισμα παίζει κατά καιρούς και κατά τόπους (ευρώ, τάλαρα/δολάρια, λίρες, δραχμές, στατήρες ή σέκελ). Αυτές οι δουλειές πάντα γίνονται και θα γίνονται, είναι “all weather”, και επηρεάζονται μάλλον θετικά από «πολεμικές» καταστάσεις αν γενικά ξέρεις τι κάνεις.

Το ηθικόν δίδαγμα που και πάλι προσπαθώ να «πουλήσω» είναι ότι η στάση αναμονής και άμυνας από πλευράς των επιχειρούντων δεν οδηγεί στην τωρινή περίσταση σε θετικά αποτελέσματα. Η εικόνα πάντως που αποκομίζει κανείς σήμερα από τον παλμό της αγοράς σε γενικές γραμμές είναι ότι οι επιχειρήσεις έχουν αρχίσει και αυτές τη διερεύνηση της επόμενης ημέρας αλλά όχι όσο ενεργητικά και αποφασιστικά όσο χρειάζεται. Χαρακτηριστικό αρνητικό παράδειγμα του χώρου μας είναι το μούδιασμα της μεταφοράς, γιατί φαίνεται ότι εκεί δεν έχει γίνει ακόμη απόλυτα κατανοητό ότι ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω και βέβαια η πραγματικότητα της οικονομίας δεν περιμένει και πάρα πολύ κανέναν για να προσαρμοστεί. Από την άλλη πλευρά παρατηρείται κάποια κινητικότητα ή έστω ενδιαφέρον των επιχειρήσεων για το ηλεκτρονικό εμπόριο, το ηλεκτρονικό marketing και την ανάπτυξη των εξαγωγών (αν και στον τελευταίο τομέα δεν βοηθάει καθόλου η πλήρης παράλυση των κρατικών υπηρεσιών). Ωστόσο όσα γίνονται ακόμα δεν αρκούν για να υπάρξει λύση.

Είναι σαφές ότι κοντεύουμε πια να ξύσουμε ως οικονομία τον πάτο του βαρελιού, όποτε δεν αργεί η ώρα που γύρω μας θα αρχίσουν ξαφνικά να γίνονται πολλές κινήσεις στην αγορά. Και γι’αυτό το λόγο το σοφό τώρα πια είναι να προετοιμαζόμαστε. Με ποιον τρόπο; Νομίζω ότι όλα έχουν κατ’ επανάληψη ειπωθεί στο παρελθόν – ορθολογικό management, ανάπτυξη ανθρώπινων πόρων, καλύτερο software, νέο προϊόν, ποιότητα, εξωστρέφεια – και ναι μεν σε παλαιότερες εποχές που οι κρουνοί δανεικού χρήματος έτρεχαν συνεχώς όλα αυτά ακούγονταν περίπου ως θεωρητικές φιοριτούρες και συμβουλίστικες αερολογίες αλλά τώρα πια δεν μπορεί να υπάρχει αμφιβολία ότι τα υποτιθέμενα αυτά «θεωρητικά σχήματα» είναι η μόνη ορθολογική διέξοδος προς τα μπρος.

Όσο για το πολυέξοδο πολιτικό μας σύστημα, καλό είναι να συνέλθει γρήγορα και για να μην αυτοκαταργηθεί τελείως (αφού στην τελική η ύπαρξη του εφευρέθηκε και εξυπηρετεί κάποιον σκοπό) να κάνει επιτέλους μέσα στα δημοσιονομικά στενά της τωρινής πραγματικότητας – ανεξαρτήτως νομίσματος – και κάποιες ορθολογικές κινήσεις. Να ξεχάσει δηλαδή τις τραπεζικές κομπίνες και τις κομπίνες με τη δημόσια περιουσία, να μη στενοχωριέται και τόσο πολύ γιατί κάποιοι υπάλληλοί του ζουν το δράμα της μείωσης των αποδοχών τους κατά 70% (!!), να μην πουλάει εθνικοφροσύνες ή «δημοκρατικές» ευαισθησίες κατά περίπτωση για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα και να φροντίσει να πάψει να κυνηγά την ιδιωτική περιουσία, τις χαμηλόμισθες μάζες καταναλωτών και τις μη κρατικοδίαιτες επιχειρήσεις με παράνομους, παράλογους και υπερβολικούς φόρους. Να φροντίσει να εξοικονομήσει ή να δημιουργήσει πόρους για να τονισθεί τώρα η επιχειρηματικότητα και η εργασία και να μην κάνουν οι υπηρεσίες του μήνες αμέτρητους για να επεξεργαστούν (πόσο δύσκολο είναι άραγε;) επενδυτικά προγράμματα ή δικαιολογητικά των επιχειρήσεων που παραμένουν δραστήριες και αποτελούν τη μοναδική υγιή διέξοδο από το πρόβλημα που οι ίδιοι μας έχουν δημιουργήσει (ή τουλάχιστον δεν μπόρεσαν να αποφύγουν παρά το ότι ήξεραν αρκετά καλά ότι μας έρχεται).

Πάντως φίλοι αναγνώστες μην ανησυχείτε. Βασική κινητήριος δύναμη του κόσμου ήταν και είναι πάντα η Ανάγκη. Ό,τι πρέπει να γίνει, θα γίνει με τον ένα ή άλλο τρόπο σύντομα χωρίς να είναι απαραίτητο να το επιδιώξουμε ενεργά. Ανάγκαν και οι Θεοί...

Γιάννης Ζώης, Δεκέμβριος 2011 /Περιοδικό "Supply Chain & Logistics"

Φθινόπωρο

Ανατολική Ευρώπη 1991. Δυτική Ευρώπη 2011; Άκουσα και τις προάλλες τον Galbraith junior σε μια αποστροφή του λόγου του να κάνει τον παραλληλισμό της τωρινής κατάστασης με την πτώση της πάλαι ποτέ ΕΣΣΔ και μου επιβεβαιώθηκαν οι φόβοι που έχω αναπτύξει παρακολουθώντας κάτι «ολίγιστους» (με βάση γνωστή φράση έτερου καθηγητή) να ακολουθούν τη ροή των γεγονότων περίπου άπραγοι. Και εδώ που τα λέμε μακάρι να ήταν και κυριολεκτικά άπραγοι γιατί οι όποιες πράξεις τους φαίνεται ότι απλά χαντακώνουν χειρότερα τις συλλογικές μας προοπτικές και δεν πρέπει να αγνοούμε βέβαια και τους διάφορους παρατρεχάμενους που μέσα στην αναμπουμπούλα προσπαθούν να κάνουν την προσωπική τους «μεγάλη μπάζα» (κατά το δημώδες).

Η επόμενη δυσάρεστη σκέψη που κάνω συνειρμικά είναι η εξής: «πού έχει πάει η ανατολική Ευρώπη είκοσι χρόνια μετά την κατάρρευσή της και την ένταξή της σε μεγάλο βαθμό στους δυτικούς θεσμούς;» (Φρονώ ότι δεν έχει ιδιαίτερη σημασία η διαφορετικότητα του συστήματος που υπήρχε εκεί). Η απάντηση είναι, τουλάχιστον για όσους έχουν ταξιδέψει για δουλειά στις χώρες αυτές, προφανής. Εμένα προσωπικά μου έκαναν εντύπωση οι μισθοί δημοσίων υπαλλήλων των 180€, τα κλειστά φώτα στα γραφεία μεγάλων εταιρειών με το προσωπικό να εργάζεται περίπου στο σκοτάδι, η εγκατάλειψη ολόκληρων επαρχιών από τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό τους, η εκτεταμένη παρανομία, η προσεκτική κατανάλωση και η γενική μιζέρια. Ακόμα και η ανατολική Γερμανία, ενσωματωμένη δύο δεκαετίες μέσα στην «ατμομηχανή» της Ευρώπης, έχει και σήμερα τα κακά της χάλια. Και παρ’όλα αυτά στην Ελλάδα προωθούμε στα σοβαρά σενάρια ανατολικής Γερμανίας με τη συνδρομή τευτόνων συμβούλων στρατηγικής. Αλήθεια πώς φαντάζεται το μέλλον του ο έλληνας επιχειρηματίας της Ερμού, της Σταδίου ή της Τσιμισκή (που ακόμα υπάρχει) με τους καλούς του πελάτες να έχουν πια μισθούς των 180€; Ή μήπως το μέλλον του είναι να ανοίξει σουβλατζίδικο στο Coney Island ή τη Μελβούρνη;

Μια τρίτη – δυστυχώς και πάλι πολιτική - παρατήρηση που θα ήθελα να κάνω είναι ότι η συνέχιση της φορολογικής αφαίμαξης του γενικού πληθυσμού και στη συνέχεια του αναγκαστικά  άτακτου ‘re-engineering’ του κράτους οδηγεί στην εξαγωγή σε ξένες τσέπες μεγάλου μέρους του συσσωρευμένου ιδιωτικού και δημόσιου κινητού και ακίνητου πλούτου, δηλαδή του μοναδικού μέσου με το οποίο θα μπορούσαμε να ξαναβάλουμε μπροστά εμείς οι ίδιοι την οικονομία μας. Αν πάλι θεωρούμε ότι την οικονομία μας θα την βάλουν μπροστά ξένες επενδύσεις, απλά εθελοτυφλούμε μπροστά στην πραγματικότητα ότι μέχρι στιγμής οι «ξένοι» (επιχειρήσεις και εργατικό δυναμικό) έχουν δημιουργήσει μια κολοσσιαία μαύρη τρύπα αντλώντας από την τοπική αγορά ετησίως ένα δυσθεώρητο βουνό αφορολόγητων δις. Αυτή η ιστορία οδηγεί νομοτελειακά το τοπικό μας μικρο-σύστημα στο ντουβάρι. Και θα ήθελα να συμπληρώσω σε αυτό το σημείο μετ’ επιτάσεως ότι και οι προσωπικές στρατηγικές δεν μπορεί να έχουν τύχη μπροστά στον κατακλυσμό που έρχεται.

Η τελευταία (και πλέον δυσάρεστη) σκέψη που κάνω μετά τα προηγούμενα είναι ότι η θέση μας στην ευρωζώνη μας έχει βάλει σε μια κατάσταση περίπου μηδενικών επιλογών, στο γνωστό «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα», οπότε η υπόθεσή μας δεν μπορεί να έχει happy end εξ ορισμού. Αν μας λυπηθεί ο Τετραγράμματος, το πολύ πολύ να φωτίσει τους δυνάστες μας (κύρια για το καλό τους) να ακολουθήσουν μια κεντρική πολιτική πιστωτικής επέκτασης όπως κάνουν οι Αμερικάνοι από την εποχή του Βιετνάμ.

Έχοντας αναπτύξει στο «χαρτί» τις ευχάριστες... σκέψεις μου των τελευταίων ημερών, αισθάνομαι υποχρεωμένος να επαναλάβω τις παραινέσεις αφύπνισης που γίνονται από αυτή τη στήλη τα τελευταία δύο χρόνια. Και να κάνω και δύο καινούργιες:

Καθώς το εργατικό κόστος αποκλιμακώνεται σχετικά γρήγορα πια, πρέπει οι επιχειρήσεις να αρχίσουν να παίζουν επιθετικά πλέον και όχι αμυντικά. Με άλλα λόγια πρέπει να αναπροσαρμόσουν την στρατηγική τους αναπτύσσοντας νέα προϊόντα που θα είναι αρκετά φθηνά για την εγχώρια κατανάλωση και ταυτόχρονα αρκετά ποιοτικά αναβαθμισμένα για την επαναδιείσδυσή μας στις παραδοσιακές (προ ΕΟΚ) αγορές-πελάτες μας (Μέση Ανατολή, Ρωσία) και όχι μόνον. Ταυτόχρονα καλό θα είναι σταδιακά να απαγγιστρωθούν μερικά από τις εισαγωγές εμπορεύματος και πρώτων υλών και να αναπτύξουν συνεργασίες μέσα στην Ελλάδα. Μιλάω για ένα ενδο-ελληνικό ‘new deal’, όπου όλα τα μεγέθη θα σταθεροποιηθούν σε νέα επίπεδα με καθεστώς σχετικής κοινωνικής ηρεμίας. Πιστεύω ότι αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί μόνον από πρωτοβουλίες ελληνικών επιχειρήσεων, οι οποίες λογικά αντιδρώντας στη νέα κατάσταση θα πρέπει να έχουν στρατηγική ανάπτυξης του τζίρου τους κι όχι της μοναδιαίας κερδοφορίας τους. Το κράτος μάλλον δεν βρίσκεται και ούτε θα βρεθεί σύντομα σε θέση να βοηθήσει σε αυτήν την κατεύθυνση. Το μόνο που μπορεί να κάνει σίγουρα είναι να σταματήσει αυτήν την ανιστόρητη φοροκαταιγίδα που ζούμε μέρα προς μέρα.

Η δεύτερη παραίνεση είναι λογικό επακόλουθο της πρώτης. Ο Galbraith junior (που λέγαμε πριν) παρατήρησε έχοντας απόλυτη επίγνωση της κατάστασης ότι δεν πρέπει να περιμένουμε σύντομα τα πράγματα να γυρίσουν από μόνα τους προς το καλύτερο. Και επισήμανε ότι αφού πρέπει κάτι να γίνει κατά τρόπο ενεργό και σχεδιασμένο, καλό θα ήταν να μην εμπιστευόμαστε την υλοποίησή του σε αυτούς που έχουν αποδείξει ανά τα χρόνια ότι δεν μπορούν, δεν θέλουν ή δεν τους «κόβει». Χρειάζεται επειγόντως να επιβάλλουμε ενεργά μια αλλαγή του επιτελείου χρησιμοποιώντας ανθρώπους που γνωρίζουν τα θέματα καλά και έχουν σκέψη με ιστορικό βάθος. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι δεν υπάρχουν πια τέτοιοι.

Γιάννης Ζώης /Οκτώβριος 2011

ODYSSEY Truck & MyKiosk

Δύο μέλη προστέθηκαν πρόσφατα στη οικογένεια προϊόντων ODYSSEY, τo ODYSSEY Truck και το MyKiosk. Και τα δύο αναπτύχθηκαν αποκλειστικά για συγκεκριμένους τύπους επιχειρήσεων με τη λογική να δώσουν πλήρη λειτουργικότητα ERP αλλά εξ αρχής σχεδιασμένη πάνω στις ιδιαίτερες διαδικασίες και ανάγκες των αντίστοιχων αγορών.

Το ODYSSEY Truck υποστηρίζει τη λειτουργία πρακτορείων μεταφορών προσφέροντας όχι μόνον δυνατότητες έκδοσης φορτωτικών, διαχείρισης αντικαταβολών και αυτόματου υπολογισμού αμοιβών συνεργατών και αντιπροσώπων, αλλά και πλήρους αυτοματοποίησης των διαδικασιών handling δεμάτων και υποστήριξης value-added υπηρεσιών προς τους πελάτες (e-PoD, κ.τ.λ.)

Τo MyKiosk ξεπερνάει κατά πολύ τη λειτουργικότητα POS συστημάτων για τη λειτουργία περιπτέρων (αλλά και mini-market), δίνοντας στο περίπτερο δυνατότητες πραγματικού ERP: πίστωση πελατών, απογραφή και επιστροφή εμπορευμάτων σε έμπορους/πρακτορεία, ηλεκτρονικές παραγγελίες, ασφάλεια περιπτέρου και μια πληθώρα από έτοιμες στατιστικές αναλύσεις για τη διευκόλυνση της συνεργασίας του περιπτέρου με τους προμηθευτές. Και όλα αυτά σχεδιασμένα έτσι ώστε να γίνονται εύκολα από τον περιπτερά.

Νέο ODYSSEY module και ανεξάρτητο προϊόν Fleet Management

Η νέα έκδοση του ODYSSEY Truck 4.2 περιλαμβάνει ένα πλήρες module Fleet Management για την δρομολόγηση και συντήρηση των οχημάτων, τη λογιστική παρακολούθηση των δαπανών και την πλήρη και αναλυτική κοστολόγηση της λειτουργίας οχημάτων, οδικών αξόνων, σταθερών και έκτακτων δρομολογίων.

Ταυτόχρονα η λύση αυτή διατίθεται και σαν ξεχωριστό προϊόν, το TROLL FM, για μικρότερες μεταφορικές επιχειρήσεις και αυτόνομους μεταφορείς σε πολύ προσιτό κόστος.

Nέο micro-WMS της οικογένειας ODYSSEY

H BUSINESS KNOWHOW Α.Ε. ανακοινώνει την κυκλοφορία ενός νέου μέλους της οικογένειας λύσεων επιχειρηματικού λογισμικού ODYSSΕΥ. Το TROLL micro-WMS είναι η πρότασή μας για την μηχανογραφική κάλυψη των διαδικασιών αποθηκευτικών κέντρων μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, γιατί συνδυάζει επαγγελματική λειτουργικότητα σε πολύ προσιτή τιμή και με γρήγορη διαδικασία εγκατάστασης ώστε να πετυχαίνει πραγματικά 'best value for money' προς όφελος της επιχείρησης.

Βασίζεται στην WMS engine της σουίτας ODYSSEY,  και περιλαμβάνει  τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

• Διαχείριση αρχείου ειδών
• Υποστήριξη πολλαπλών συσκευασιών και πολλαπλών barcode.
• Πολλαπλές ιεραρχικές κατηγοριοποιήσεις ειδών
• Διαχείριση πελατών
• Διαχείριση προμηθευτών
• Αποτύπωση χωροταξίας αποθηκευτικών θέσεων

• Διαχείριση παραγγελιών πελατών
• Διαχείριση backorders
• Διαχείριση παραλαβών
• Διαχείριση διαφορών παραλαβών

• Διαδικασίες παραλαβών
• Διαδικασίες τακτοποίησης
• Διαδικασίες picking
• Διαδικασίες αναπλήρωσης θέσεων picking (replenishment)
• Διαδικασίες φόρτωσης
• Διαδικασίες απογραφής
• Διαδικασίες διαχείρισης παλετών (μετακίνηση, σπάσιμο, συγχώνευση)
• Εισαγωγή barcode ειδών

• Διαχείριση μικτών παλετών (SSCC)
• Διαχείριση παρτίδων (LOT)

• Αμφίδρομο βασικό interface αρχείου ειδών (αρχείο Excel)
• Αμφίδρομο βασικό interface αρχείου πελατών (αρχείο Excel)
• Αμφίδρομο βασικό interface αρχείου προμηθευτών (αρχείο Excel)
• Αμφίδρομο βασικό interface παραστατικών (αρχείο CSV / Excel)
• Online αμφίδρομο interface με το ERP SAP Business One

• Διαχείριση χρηστών
• Διαχείριση προφίλ χρηστών

• Report κινήσεων αποθήκης
• Report παραγωγικότητας εργασιών αποθήκης
• Report αποθέματος είδους ανά θέση

To TROLL είναι ένα πραγματικό WMS, με επιχειρησιακά αξιόπιστη και παραμετρική λειτουργικότητα, που πραγματικά θα είναι για όλον τον κόσμο.  

Είναι μια μεγάλη λύση για τη μικρή επιχείρηση.

Συν Αθηνά... (και χείρα κίνει)

Τώρα τι έγινε; Είμαστε νεκροί ή όχι ακόμα; Φανταστείτε ότι τώρα που τα γράφω αυτά είναι ακόμα αρχές Ιουλίου 2011, ψήφιση μεσοπροθέσμου και λοιπά (κ.λπ.) κοσμοϊστορικά... ή μάλλον «άκυρα» στη διάλεκτο των πιτσιρίκων, οπότε όταν θα τα διαβάζετε απλά δεν είναι καθόλου προβλέψιμο αν το ερώτημα θα έχει απαντηθεί. Πάντως εγώ ένα έχω να παρατηρήσω: ακόμα και αν θεωρητικά είμαι νεκρός, οσονούπω νεκρός ή τουλάχιστον υποψήφιος νεκρός με βάση τις τρέχουσες αναλύσεις, εγώ προσωπικά αισθάνομαι μια χαρά. Κι ένας φίλος μου γιατρός έχει πλέον βάσιμες ελπίδες να θεωρηθεί στην Ελλάδα του 21^ου αιώνα επιτυχημένος όχι εξαιτίας του τζιπ με το οποίο πάει στη δουλειά του αλλά εξαιτίας αυτής καθαυτής της δουλειάς του. Οπότε τα πράγματα δεν είναι και τόσο μαύρα -  εκτός κι αν πλησιάζεις τη σύνταξη και έχεις αρχίσει να ξεσκονίζεις το καλάμι για το ψάρεμα αγαπητέ αναγνώστη.

Ο λόγος που τα λέω όλα αυτά είναι βασικά το γεγονός ότι έχω βαρεθεί να βλέπω κατσουφιασμένους ανθρώπους και να ακούω συζητήσεις για την επικείμενη καταστροφή. Κατ’ ανάγκην, θέλουμε - δε θέλουμε, όλοι θα κάνουμε αυτά που πρέπει να κάνουμε. Κι όταν κάποιος το πάρει απόφαση, θα αρχίσει να διαπιστώνει ότι και το περιβάλλον μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται, και αυτό σιγά – σιγά βελτιώνεται. Όχι γιατί το «περιβάλλον» πήρε την επιφοίτηση από τον Ερμή ή το Άγιο Πνεύμα και αντιλήφθηκε επιτέλους τα λάθη του, όχι ακόμα επειδή εμφανίστηκε ως εκ θαύματος ηγεσία, όραμα, σχέδιο και στρατηγική σε αυτόν τον τόπο, αλλά απλά επειδή δεν γίνεται αλλοιώς. Είναι αυτό που ονομάζεται νομοτέλεια για τους θρησκευόμενους, ιστορικός υλισμός για τους πάλαι ποτέ αριστερούς, κ.τ.λ.

Η φύση έχει απλές λύσεις για όλα τα θέματα. Υπερφορολόγηση; «Ουκ αν λάβεις παρά του μη έχοντος...» Μείωση αποδοχών; Μεσογειακή διατροφή και οικοτουρισμός (τη ευρεία εννοία). Κλείνει η μία επιχείρηση; Ανοίγει άλλη. Δεν έχει πέραση ένα προϊόν; Βρίσκουμε άλλο. Αν τώρα οι φυσικές λύσεις δεν είναι του γούστου κάποιων εξ ημών, ο κόσμος είναι μεγάλος και υπάρχουν δουλειές και επιχειρήσεις και εκτός Ελλάδας. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι «ανάγκαν και οι Φράγκοι πείθονται» και αν δεν πειστούν στη τελική ανάλυση κακό του κεφαλιού τους.

Κατόπιν αυτών των σκέψεων λοιπόν λέω ότι ήρθε τώρα η ώρα ο κάθε ικανός άνθρωπος να αξιολογήσει την κατάσταση, να επιλέξει στρατηγική – όχι επιβίωσης (γιατί και μόνο η λέξη συνειρμικά προϋποθέτει επικρεμάμενη απειλή θανάτου) αλλά μετεξέλιξης – να κάνει το business plan του και να αρχίσει σταθερά την εφαρμογή του. Τα περί αβεβαιότητας και ασταθούς φορολογίας κ.τ.λ. είναι φθηνές δικαιολογίες για να μην κάνει κάποιος το μάθημά του. Οι θεσμοί και το πλαίσιο μέσα στο οποίο δραστηριοποιούμαστε είναι τόσο ρευστοί που είναι σχεδόν σαν να μην υπάρχουν. Είναι μια κατάσταση σα να δώθηκε το σήμα για να ορμήσουν οι άποικοι να πάρουν τα χωράφια στην Οκλαχόμα («όπως Αμερική!»). Και βέβαια στα λημέρια του παππού μας εμείς οι Έλληνες έχουμε τρελό πλεονέκτημα σε σχέση με τους χαζοχαρούμενα φιλόδοξους ξένους «επενδυτές». Αρκεί να πάψουμε να είμαστε θεατές των εξελίξεων.

Αν τώρα κάποιος θέλει και κάποια στοιχεία για να λύσει το παζλ για τη συνέχιση της δραστηριότητάς του, μερικές απλές σκέψεις που μπορούν να βοηθήσουν είναι οι εξής:

1. Δεν μπορώ να ξέρω με ακρίβεια αν οι φίλοι μας οι Γερμανοί θα μπορέσουν να υλοποιήσουν το όνειρό τους να πουλήσουν μια Mercedes σε κάθε βρακοφόρο του καθ’ ημάς μουσουλμανικού νότου και σε κάθε κινέζο που άφησε το μικρό κόκκινο βιβλίο και έπιασε τους New York Times, αλλά με βάση τη λογική αμφιβάλλω σοβαρά. Άλλωστε δεν πρέπει να αγνοούμε ότι κυκλοφορούν και ταλιμπάν και νεομαοϊκοί στον κόσμο τούτο, καθιστώντας τον λιγότερο προβλέψιμο απ΄ ό,τι οι «αγορές» θα ήθελαν. Αυτό ίσως σημαίνει ότι στο μέλλον δεν θα πρέπει σώνει και καλά να ψωνίζουμε πατάτες στην Αίγυπτο και φυστίκια στην Αρμενία, αλλά πιθάνα τα αντίστοιχα ψώνια να μπορούμε να τα κάνουμε με όρους οικονομικά αποδεκτούς και στην Τρίπολη λ.χ. ή την Αίγινα. Και δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι ανά την Εσπερίαν bons viveurs έχουν αδυναμία στα ελληνικά φρούτα.

2.  Εκτός από καλά φρούτα η χώρα των παλαιών (η Γραικία για όσους δεν κατάλαβαν), τηρώντας το στρατιωτικόν «ο παλιός είναι αλλοιώς», έχει και ιδιόμορφα έξυπνους ανθρώπους. Έκανα πραγματικά χάζι τον πιτσιρικά που «χάκεψε» τους υπερπράκτορες των πέντε ηπείρων... και πιστεύω ότι είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον ελλαδικό κανόνα που απλά βρίσκεται προς το παρόν σε μια λανθάνουσα κατάσταση ύπνωσης. Άρα η χώρα μπορεί να πουλήσει εκπαίδευση, πολιτισμό, πληροφορική, νέες τεχνολογίες, αρκεί να μην βολεύεται με εύκολα λεφτά από δημόσιες «επενδύσεις» και άρα να αναγκάζεται να βρίσκει τρόπους να τα πουλήσει όλα αυτά στην πραγματική αγορά, σε πραγματικούς χρήστες, πραγματικούς σπουδαστές, πραγματικούς πελάτες.

3. Ο καθήμενος Τεύτων πολιτικός τα έχει πει όλα για την ενέργεια του τόπου, οπότε η δική μου επιχειρηματολογία για αυτό το θέμα περισσεύει. Απλά παρατηρώ ότι έχει πολλά φωτοβολταϊκά να διαθέσει ο μπαγάσας.
4. Η χώρα μας έχει δύσκολη γεωγραφία και μικρό μέγεθος, οπότε είναι μια χώρα που τη λύση για την ανάπτυξη σε πραγματικούς, ξεφούσκωτους όρους την κρατούν στα χέρια τους οι άνθρωποι των logistics. Απλά τώρα χρειάζεται να αποκτήσουν μεγαλύτερη εξειδίκευση και αποτελεσματικότερη διοίκηση.

Και για να μην ξεχνούμε και την καθ’ ημάς επικαιρότητα. Αυτή την ώρα κυκλοφορούν εργαλεία όπως ο νέος επενδυτικός νόμος ή το πρόγραμμα ενίσχυσης των χερσαίων εμπορευματικών μεταφορών. Έχουν αδυναμίες και αστοχίες (στην Ελλάδα είμαστε ακόμα), αλλά πρέπει να τους ρίξουμε όλοι μια ματιά αφού σκεφτούμε λίγο τα προηγούμενα. Δεν πειράζει και αν οι μηχανισμοί του κράτους δεν μπορούν να διαχειριστούν ακόμα τις ιδέες μας. Είναι σημαντικό να γνωρίζουν ότι υπάρχουν. Γιατί από μόνοι τους...

Γιάννης Ζώης, Ιούλιος 2011

Μy Μανιφέστο (το μικρό κόκκινο βιβλίο)

Δεν γνωρίζω τι θα έχει συμβεί στη δύσμοιρη Ελλάδα όταν τυπωθεί αυτό το άρθρο. Με δεδομένη την περιοδικότητα της έκδοσης είναι δύσκολο να βρίσκεσαι ακριβώς μέσα στην επικαιρότητα. Ελπίζω πάντως να μην θυμίζουμε Αργεντινή ή και Λιβύη.  Για την ακρίβεια ελπίζω να μην σκοντάψουμε πουθενά και καθώς περνάει ο καιρός οι συμπατριώτες μας να το πάρουν απόφαση ότι τελείωσαν οι δραστηριότητες ήσσονος προσπαθείας και θα πρέπει σιγά-σιγά να ξαναρχίσουμε σε αυτή τη χώρα να παράγουμε μόνοι μας τα λεμόνια μας (που λέει ο λόγος και που άκουσα μια μέρα κάποιον να λέει σε ένα «παράθυρο» και σκέφτηκα «πες τα χρυσόστομε!»).

Προς το παρόν πάντως μου φαίνεται ότι αυτό οι πιο πολλοί δεν το έχουν πάρει ακόμα απόφαση και μέχρι και τώρα συνεχίζουν το βιολί τους σα να μην υπάρχει αύριο. Πού κολλάνε όμως;

Είναι πολύ απλό. Μετά από τριάντα χρόνια εγκατάλειψης της πραγματικής πρωτογενούς παραγωγής, αποβιομηχάνησης, υπερπληθωρισμού τιμών του εμπορίου, των υπηρεσιών (δείτε λ.χ. τον τουρισμό) αλλά και της εργασίας με εντελώς αναντίστοιχη βελτίωση της ποιότητας και βέβαια μετά από τριάντα χρόνια κοινωνικής και μορφωτικής ισοπέδωσης η χώρα κατοικείται πλέον κατά κύριο λόγο από άλογους καταναλωτές, μέτριους χρήστες και εισαγωγείς-αντιγραφείς τεχνογνωσίας, αναξιοπρεπείς και αφιλότιμους συναλλασσόμενους, κάτι σαν μεταμοντέρνους πρωτόγονους, χαρακτηριστικό που διατρέχει όλα τα κοινωνικά, επαγγελματικά, «μορφωτικά», ταξικά στρώματα, ταυτόχρονα δημόσιους και ιδιωτικούς υπαλλήλους, ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρηματίες, μορφωμένους και αμόρφωτους.

Ισχυρίζομαι ότι κατά βάση το πρόβλημά μας είναι πρόβλημα ανθρώπινου δυναμικού. Και αυτό όχι γιατί υπάρχουν λίγοι ταλαντούχοι και έξυπνοι άνθρωποι στη χώρα, όχι γιατί βρισκόμαστε στην εργασία μας λίγες ώρες (οι γερμανοί δουλεύουν σαφώς λιγότερο από τους Έλληνες), όχι γιατί έχουμε μια αξιοθρήνητη κουλτούρα σα λαός – εντελώς αντίθετα – αλλά γιατί έχουμε επαναπαυθεί στα εύκολα επί μακρόν. Και θα ήθελα να συμπληρώσω και γιατί έχουμε δώσει στο χρήμα μεγαλύτερη αξία από αυτή που πραγματικά έχει, δηλαδή την αξία ενός μέσου που διευκολύνει την οικονομική δραστηριότητα και τίποτα παραπάνω.

Έχουμε λοιπόν πρόβλημα ανθρώπινου δυναμικού. Γιατί το χωράφι που κατοικούμε από την αρχή της ιστορίας είναι πιθανότατα το καλύτερο στον κόσμο. Φυσικοί πόροι, περιβαλλοντικές συνθήκες, ενέργεια, γεωστρατηγική θέση, παράδοση, τρόφιμα, κ.λ.π. Πολλοί θα σκοτώναν για ένα τέτοιο χωράφι (και το κάνουν).

«Πώς όμως το λύνουμε αυτό το πρόβλημα;» είναι προφανώς τώρα το ερώτημα. Δεν χρειάζεται καν να επιχειρηματολογήσει κανείς για να υποστηρίξει την άποψη ότι, στην Ελλάδα τουλάχιστον, λύσεις σε τέτοια προβλήματα είναι μάλλον αδύνατο να δώσει οποιοσδήποτε κεντρικός πολιτικός σχεδιασμός. Τέτοιο πράμμα δεν υπήρξε σχεδόν ποτέ στα 190 χρόνια της ιστορίας του κράτους και νομίζω ότι τη συγκεκριμένη «ποιότητα» γενικά δεν την έχουμε σα λαός. Πιστεύω ακόμη ότι έχει αρχίσει να γίνεται κατανοητό ότι η λύση, εφόσον υπάρξει, δεν θα είναι στιγμιαία. Όσο μας πήρε να φτάσουμε εδώ που είμαστε τώρα, αλλά τόσο θα μας πάρει και να φύγουμε μακριά. Η γενιά μας έχει μια ευκαιρία, όταν (και αν) βγει στη σύνταξη να έχει βάλει τη χώρα σε ένα καλό δρόμο – αυτό είναι όλο. Πώς όμως θα γίνει αυτό;

Νομίζω ότι λίγο ως πολύ οι περισσότεροι το έχουν καταλάβει αλλά δυσκολεύονται να το συστηματοποιήσουν στη σκέψη τους. Με λίγα λόγια όμως είναι κάτι τέτοιο:

Πρώτα απ’ όλα πρέπει να γίνουμε αρκετά πιο λιτοί όλοι και να απαιτούμε έντονα και συστηματικά από τους γύρω μας να κάνουν το ίδιο. Μόνο έτσι θα αρχίσει να κυκλοφορεί πάλι χρήμα στην οικονομία και θα πάρουν μπρος οι μηχανές. Αν κάποια πράγματα αρχίσουν να κουνιούνται, οι υπόλοιποι, οι στάσιμοι, σταδιακά θα παρακινηθούν και θα ακολουθήσουν. Go with the flow, κατά το βρυθονικόν.

Ύστερα καλό είναι να αρχίσουμε όλοι να ψάχνουμε για συνέργειες με τους διπλανούς μας. Δύο χωράφια είναι καλύτερα από ένα, αλληλοσυμπληρωνόμενα προϊόντα και υπηρεσίες είναι πιο θελκτικά συνήθως ως «πακέτο», κ.ο.κ.

Πρέπει ακόμα να επιχειρήσουμε εκεί που είναι πιθανόν να έχουμε ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Πατώντας λ.χ. πάνω στην ποιότητα του τόπου, γυρίζοντας ακόμα και στην πρωτογενή παραγωγή αλλά παράλληλα εξασφαλίζοντας την ολοκλήρωση της παραγωγικής αλυσίδας κατά το δυνατόν μέσα στη χώρα και ταυτόχρονα ενισχύοντας την ποιότητα του προϊόντος μας ακολουθώντας το γνωμικόν «value for money». Δεν νομίζω ότι ως χώρα μπορούμε να ταϊσουμε τα δισεκατομμύρια των πεινώντων με φθηνό προϊόν. Αυτό είναι και μάλλον θα παραμείνει ειδικότητα των κινέζων. Εμείς μπορούμε να φτιάξουμε πολύ καλά προϊόντα για τους πιο καλοζωισμένους αυτού του πλανήτη. Και βέβαια πρέπει να κάνουμε και το ανάλογο marketing.

Πρέπει να αφήσουμε στην πάντα την καραμέλλα της προσέγγισης ξένων επενδύσεων. Δεν χάθηκαν οι Έλληνες επενδυτές, αρκεί να αφήνουμε και κανένα άνθρωπο να δουλέψει σε αυτή τη χώρα και να μην κυνηγάμε τους πάντες να τους πάρουμε το πουγγί τους για να γεμίσουμε το πιθάρι χωρίς πάτο του δημοσίου τομέα. Στην Ελλάδα οι φορολογικές νομοθεσίες είναι τόσο ανέκδοτα όσο και η περιβόητη «πάταξη της φοροδιαφυγής».

Πρέπει κάποια στιγμή αφενός κάποιοι να αρχίσουμε να ξεχωρίζουμε τη μόρφωση από την καριέρα και αφετέρου να δώσουμε στους πολλούς τη δυνατότητα μιας αξιοπρεπούς και χρηστικής επαγγελματικής εκπαίδευσης. Οι επιχειρήσεις χρειάζονται και μεσαία στελέχη αλλά και εργατική δύναμη με κάποιες αξιολόγες δεξιότητες. Ποια παραγωγικότητα εργασίας επιζητούμε όταν το ανθρώπινο δυναμικό της χώρας κατά κανόνα δανείζει κάποιο μέρους του χρόνου του στις επιχειρήσεις αντί υψηλού τιμήματος ενώ συνήθως δεν έχει το επίπεδο να προσφέρει κάποια μετρήσιμη αξία στην παραγωγική διαδικασία;

Και κάτι για το τέλος. Στη χώρα, λόγω των ιδιομορφιών της, υπάρχει συσσώρευση πολύτιμης τεχνογνωσίας σε ορισμένους ανθρώπους της οικονομίας. Πρέπει οι επιχειρήσεις να βρουν τρόπους να αξιοποιήσουν αυτό το κατά βάση ανεκμετάλλευτο και ανεκτίμητο κεφάλαιο.

Ώρα για δουλειά. Πάρτε το απόφαση.

Γιάννης Ζώης, Μάρτιος 2011 / Περιοδικό "Supply Chain & Logistics"
 

1 + 1 = 11

2011, χρονιά για ενδοσκόπηση και φιλοσοφία. Χρήσιμα πράγματα, ειδικά αν προηγούνται κάθε σοβαρής δράσης, γιατί διαφορετικά ό,τι κι αν κάνεις ναι μεν τσουλάει την υπόθεσή σου παρακάτω αλλά δεν φέρνει και τίποτα εντυπωσιακά αποτελέσματα ή ρηξικέλευθες μεταβολές. Με τόση διάθεση για φιλοσοφία λοιπόν σήμερα δεν μπορεί κανείς παρά να κάνει και μερικές δυσοίωνες σκέψεις παρατηρώντας προσεκτικά και κάπως αποστασιοποιημένα τον περίγυρο. Και αναφέρομαι παράλληλα στον άμεσο περίγυρό μας, εμάς των ανθρώπων που είμαστε αναγνώστες του «Supply Chain & Logistics», δηλαδή τον κόσμο των επιχειρήσεων, αλλά και τον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο, αυτόν που βασικά θα ονομάζαμε «πολιτικό» με την ευρεία (και αρχική) έννοια. Άλλωστε, και σύμφωνα και με τας αρχαίας γραφάς, υπάρχει πάντα αντιστοιχία φαινομένων σε όλα τα επίπεδα της πραγματικότητας.

Ο προσεκτικός παρατηρητής τώρα δεν θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στη μάζα, καθώς αυτή καλώς ή κακώς έχει ρευστοδυναμική, μηχανική, στατιστική και άρα προβλέψιμη συμπεριφορά, ακόμα κι αν το «υλικό» της είναι ανθρώπινο. Έτσι είναι η «φτιάξη» της, αυτήν τη φύση της έδωσε ο παντοδύναμος. Η μάζα κινείται και σκέφτεται στο ρυθμό του marketing και της ενημέρωσης, κατά βάση κυνηγάει χάντρες και καθρεφτάκια: χρήμα, διακοπές, τζιπ, πολιτικά προγράμματα και πλατφόρμες (σε ανάλυση ολιγοσέλιδων φυλλαδίων), μόδες και λοιπά παραφουσκωμένα, περίπου ονειρικά αντικείμενα. Η αντιστοιχία του φαινομένου σε όλα τα επίπεδα της ανάλυσης ισχύει και για τη μάζα όλων των επιπέδων. Και στο στενό χώρο μας θα δούμε και θα ακούσουμε συνηθισμένα επιχειρήματα, δικαιολογίες, προσφορές, ενέργειες, συμπεριφορές και νοοτροπίες που ούτε έχουν κάτι ιδιαίτερο να πουν, ούτε κάτι ιδιαίτερο να προσφέρουν.

Για να μπορέσει κανείς να προβλέψει, περισσότερο νομίζω ότι πρέπει να παρατηρήσει τη συμπεριφορά των ανθρώπων που κινητοποιούν τη μάζα ή την οικονομική / κοινωνική διαδικασία, αυτών που θα ονόμαζε κανείς μικρούς ή μεγάλους «παίκτες», τους κατά το μάλλον ή  ήττον decision-makers και trend-setters (εις την βρυθονικήν διάλεκτον). Και εδώ παίζουν οι αναλογίες που λέγαμε. Αλλά το αστείο είναι ότι εν έτει «2011» αυτές οι αναλογίες είναι πλέον και πολύ προφανείς. Παντού βλέπεις καλοκουρεμένους, κουστουμάτους, γραβατωμένους, εργατικούς και φέροντες laptop να μοιράζουν όραμα με ύφος σιγουριάς και ακαδημαϊκού κύρους, για τους οποίους όμως είναι φανερό σε ανθρώπους που έχουν κάποια εμπειρία, ζύμωση με την πράξη και σκέψη ότι δεν έχουν την παραμικρή ιδέα για τα αποτελέσματα των κατευθύνσεων που προτείνουν και των αποφάσεων που παίρνουν για λογαριασμό όλων (ή βασικά άλλων).

Το ’11 λοιπόν θα παταχθεί η φοροδιαφυγή, θα εξυγειανθεί το σύστημα και η οικονομική δραστηριότητα και θα τεθούν νέες βάσεις για την ανάπτυξη με βάση τη νέα τεχνολογία και την πλέρια εφαρμογή της δικαιοσύνης. Τι κάρτες ηλεκτρονικών συναλλαγών (σε on-line σύνδεση με την εφορία) θα δούμε, τι συναλλαγές αποκλειστικά μέσω των τραπεζών, τι αυτόφωρες διαδικασίες για τους παρακρατούντες τους φόρους; Και βέβαια όλα αυτά τα «αυτονόητα» θα δουλέψουν, θα παράξουν αποτελέσματα και όλα θα πάνε καλά και θα ξημερώσει ένα καλύτερο αύριο ... ... (ΟΚ, το παρατράβηξα.)

Φταίω εγώ που όλα αυτά τώρα μου θυμίζουν θολά και έωλα business plans, κουστούμια με ύφος συνόδου καρδιναλίων, ERP που όλα τα σφάζουν και όλα τα μαχαιρώνουν, οράματα καινοτομίας στα logistics, αποθήκες – χριστουγεννιάτικα δέντρα και τα λοιπά καθ’ ημάς ονειροπόλα και ιλαρά; Θα μου επιτρέψετε να παρατηρήσω ότι το σκέτο όραμα πάντα είχε εξαιρετικά χαρακτηριστικά: πολύ χαμηλό κόστος παραγωγής, υψηλό τζίρο και μη ελέγξιμα αποτελέσματα. Ακόμα φταίω εγώ που ό,τι ακούω μου φέρνει στο μυαλό τα γνωστά ανέκδοτα με το σύμβουλο και τον τσοπάνο ή τα πεδία «έρευνας» πολλών ελληνικών πανεπιστημίων;

Ποιο είναι το συμπέρασμα όμως; Σύντροφοι, συναγωνιστές και φίλοι δυστυχώς πλέουμε σε νερά που έχει πολλή θάλασσα και ο καπετάνιος για την ώρα κάνει download το εγχειρίδιο λειτουργίας του σκάφους από το διαδίκτυο. Κι ενώ αυτά συμβαίνουν στον ευρύτερο περίγυρο, στο στενότερο δε λέμε να αλλάξουμε τρόπο σκέψης και προϊόν. Αυτό θα κοστίσει πολύ σε πολλούς καθώς επιβραδύνει τις απαραίτητες εξελίξεις για να ξαναπάρει μπρος η αγορά.

Έχοντας αυτές τις αισιόδοξες σκέψεις λοιπόν ως κατακλείδα, νομίζω ότι καλό θα ήταν να διασκεδάσω και λίγο το αναγνωστικό μας κοινόν αριθμολογικώς. Το «11» λοιπόν με βάση τας αρχαίας και αποκρύφους επιστήμας είναι αριθμός που ευνοεί τους έχοντες έμπνευσιν, αυτούς που μπορούν να συνδυάσουν όραμα και πράξη. Τυχαίο; Δε νομίζω.

Γιάννης Ζώης, Ιανουάριος 2011 / Περιοδικό "Supply Chain & Logistics"

 

Ιερά και βέβηλα Logistics

Καθώς βαρέθηκα πια να ασχολούμαι με την κρίση και πιστεύω πως ό,τι ήταν να ειπωθεί για το θέμα έχει ειπωθεί (πιθανόν σε ώτα μη ακουόντων), νομίζω ότι ήρθε η ώρα να αρχίσουμε και πάλι να ασχολούμαστε με το μέλλον του κλάδου, έστω και σε μια μετα-αποκαλυπτική εποχή. Άλλωστε ό,τι είναι να γίνει θα γίνει, είτε με το γρήγορο και βίαιο σενάριο είτε με το αργό και βασανιστικό. Αν το καλοσκεφτείτε, τώρα που μας έχει δωθεί και ένα χρονικό διάστημα για να λάβουμε τα μέτρα μας, και τα δύο σενάρια έχουν τα υπέρ και τα κατά τους. Επιπλέον η έλλειψη αισιοδοξίας λειτουργεί ενισχυτικά στην κρίση καταρρακώνοντας την ψυχολογία των οικονομικά ενεργών ανθρώπων. Οπότε κλείνοντας το σωτήριον 2010, θα μου επιτρέψετε να αγνοήσω τον περίγυρο και να ασχοληθώ με την εξέλιξη των logistics στον τόπο.

Θέμα μου σε αυτό το τεύχος είναι η διάσπαση στην τοπική αγορά της τεχνογνωσίας γύρω από τα logistics. Και εξηγούμαι:

Αν σήμερα ρωτήσεις έναν φιλήσυχο και αδαή περί τα επιστημονικά πολίτη τι σημαίνει logistics το πιο πιθανό είναι να σου πει ότι πρόκειται για «αυτό» με τις αποθήκες. Ομολογουμένως η πρόοδος από τη δεκαετία του ’90, όταν ο όρος συνδεόταν αβίαστα από πολλούς συμπαθείς συνανθρώπους μας με την καθ’ ημάς λογιστική, είναι όντως αξιοσημείωτη. Πλην όμως θα ήθελα να παρατηρήσω ότι ακόμα χάνουμε περίπου το 70% της εικόνας, καθώς μέχρι στιγμής οι μεταφορές είναι «κάτι άλλο» που κάνουν κάτι λαϊκοί τύποι και βέβαια ούτε λόγος δεν γίνεται για τη διαχείριση αποθεμάτων, το package engineering και τα λοιπά προχωρημένα θεματάκια (που απαιτούν περισσότερες γνώσεις από πρόσθεση και προπαίδεια). Αλλά θα εστιάσω την προσοχή μου στο ζήτημα των μεταφορών για τώρα, ζήτημα άλλωστε που έχει ανοίξει με την αναμενόμενη ριζική αλλαγή του τοπίου στη χώρα.

Υπό αυτήν την έννοια όταν μιλάω για «διάσπαση της τεχνογνωσίας» αναφέρομαι σε όλο το φάσμα της αγοράς: πάροχους υπηρεσιών / εταιρείες logistics, στελέχη επιχειρήσεων, συμβούλους, λογισμικό διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας κ.τ.λ. καθώς μέχρι σήμερα δεν έχω σε γενικές γραμμές σε όλους αυτούς τους χώρους διαπιστώσει να συνδυάζεται επαρκής τεχνογνωσία αναφορικά και με τα δύο πόδια των logistics operations (Αποθήκευση και Μεταφορές) σε μια οντότητα, εκτός βεβαίως από ελαχιστότατες φωτεινές εξαιρέσεις (που δεν προτίθεμαι φυσικά να αναφέρω).

Υπάρχουν λ.χ. οι μεταφορείς και οι «3PL», που όλοι θα ήθελαν να είναι και στα δύο πολύ καλοί αλλά φευ! «υπάρχει και η εξειδίκευση». Αν όμως αυτά τα δύο operations δεν είναι πολύ καλά ολοκληρωμένα οργανωτικά σε ένα φορέα, η σύμπραξη περισσότερων δημιουργεί σχεδόν πάντα δυσεπίλυτα προβλήματα, ρίχνει το επίπεδο των προσφερόμενων υπηρεσιών και παράγει έλλειψη διαφάνειας ως προς την ευθύνη του όλου έργου logistics. Η αναμενόμενη «περεστρόικα» του χώρου των μεταφορών δεν μπορεί να μείνει ασυγκίνητη από αυτό το πραγματικό πρόβλημα σε μια εποχή που ο επαρκής έλεγχος του κόστους και της ποιότητας της προσφερόμενης υπηρεσίας θα είναι ολοένα και πιο σημαντικά κριτήρια επιλογής συνεργατών.

Από την άλλη ο χώρος του management και των συμβούλων φαίνεται σε γενικές γραμμές να έχει ανεπαρκέστατη γνώση γύρω από τα operations της μεταφοράς ή τουλάχιστον πολύ μικρότερη εξοικείωση με αυτά σε σχέση με τις γνώσεις του αναφορικά με την οργάνωση και λειτουργία εμπορικών αποθηκών. Παραδοσιακά η μεταφορά, που έχει τη σημαντικότερη συμμετοχή στο κόστος logistics,  αντιμετωπίζεται ως πεδίο δράσης συμπαθητικών οδηγών και όχι αντάξια σοβαρής αντιμετώπισης από το management. Είναι προφανές αφ’ενός ότι η πρακτική αυτή σε μερικά χρόνια θα μεταφράζεται σε σοβαρή αναπηρία του management και αφ’ετέρου ότι και η αναδιοργάνωση των μεταφορών απαιτεί στελέχη και συμβούλους με επαρκείς σχετικές γνώσεις.

Όσο για το χώρο του λογισμικού διαχείρισης εφοδιαστικής αλυσίδας, είναι γνωστό ότι οι σημέρα προσφερόμενες δημοφιλείς λύσεις περιστρέφονται σχεδόν αποκλειστικά γύρω από την έννοια του WMS μιας εμπορικής επιχείρησης, έχοντας ελλείψεις ανάλυσης ακόμα και για την επαρκή υποστήριξη 3PL εταιρειών ενώ απέχουν έτη φωτός από την υλοποίηση σύγχρονων μεθόδων διαχείρισης των operations των μεταφορών. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και οι φορτωτικές και τα voucher είναι terra incognita όχι μόνο για τέτοιου τύπου λύσεις αλλά ακόμα και για τα ERP. Οι δε εξειδικευμένες περί τη μεταφορά λύσεις (στο βαθμό που υπάρχουν) ακόμα προσπαθούν να μπουν στον καινοζωικό αιώνα του λογισμικού και μακράν βέβαια απέχουν από μια βασική WMS λειτουργικότητα.

Προσωπικά το θέμα αυτό με έχει απασχολήσει εδώ και μερικά χρόνια, καθώς κρίνω ότι μόνο η ολοκλήρωση της τεχνογνωσίας σε όλα τα επίπεδα μπορεί να προσφέρει στο χώρο των logistics το επόμενο μεγάλο βήμα μπροστά. Βλέπετε οι εξελίξεις στην αγορά πάντα «τρέχουν», και με κρίση και χωρίς. Το καθεστώς των μεταφορών μεταμορφώνεται και αν δεν τρέξουμε να προσαρμοστούμε στη νέα πραγματικότητα θα πάψουμε κάποια στιγμή να είμαστε ανταγωνιστικοί. Σύντομα οι ασχολούμενοι με αυτά θα κληθούμε να είμαστε σε θέση να προσφέρουμε ολοκληρωμένες υπηρεσίες και λύσεις.

Και μια τελευταία επισήμανση: Λόγω της γενικότερης αρνητικής πορείας της ελληνικής οικονομίας αλλά και της κρίσης της ναυτιλίας διατρέχουμε τον κίνδυνο να παρακαμφθούμε προς όφελος των «υπανάπτυκτων» γειτόνων μας στο διεθνή καταμερισμό έργου logistics. Και βέβαια δεν θα είναι πάντα υπανάπτυκτοι οι γείτονες μας, γιατί όπου υπάρχει όγκος δουλειάς και χρήμα υπάρχει και πρόοδος στα συστήματα και την τεχνογνωσία. Δεν είναι κρίμα από τη θέση που κατέχουμε σήμερα στο πεδίο αυτό να γίνουμε οι γραφικοί επαρχιώτες της Πόλης, της Σόφιας κ.ο.κ.;
  
Γιάννης Ζώης, Νοέμβριος 2010 / Περιοδικό "Supply Chain & Logistics"
 

Αναπτυξιακά σενάρια θερινής νυκτός

Ημέρα προσχεδίου του κρατικού προϋπολογισμού για το 2011 σήμερα που καταγράφω αυτές τις σκέψεις και όλα δείχνουν αυτό που περισσότερο φοβούνται όλοι οι νοήμονες άνθρωποι σε τούτον τον τόπο, ότι δηλαδή θα κινηθούμε προς την σωστή κατεύθυνση με το ζόρι και με το στανιό, μόνο και μόνο επειδή θα αναγκαστούμε από τις περιστάσεις και με κανένα τρόπο από μόνοι μας δεν θα προλάβουμε τις δυσάρεστες εξελίξεις παίρνοντας από πριν τα κατάλληλα μέτρα και μάλιστα με τους επιβαλλόμενους γρήγορους ρυθμούς, όπως θα περίμενε κανείς ότι η σωφροσύνη – ακόμα και η πολιτική σωφροσύνη - επιβάλλει. Κατά τα άλλα η «ανάπτυξη» είναι το ζητούμενο, αλλά παρ’ όλα αυτά και νέα έκτακτη εισφορά των επιχειρήσεων έρχεται και αυξήσεις των έμμεσων φόρων που τσακίζουν την κατανάλωση και μοιραία – είτε το θέλουν οι έμποροι, είτε όχι – το περιθώριο της αγοράς, την ίδια στιγμή που η οφθαλμοφανής κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος από οργανισμούς, ΔΕΚΟ κ.τ.λ.π. συνεχίζεται σα να μην υπάρχει αύριο, οι συζητήσεις για οικονομία στις δαπάνες κρατάει μήνες αλλά τίποτε δε γίνεται, ενώ επίσης φαίνεται ότι έχει αποφασισθεί ότι πρέπει πάσει θυσία να περισωθούν οι πλεονάζουσες θέσεις εργασίας (ή/και «εργασίας») στο Δημόσιο έστω και σε βάρος των θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος στην τελική ίσως και να περιττεύει εντελώς σε αυτήν την υπερρεαλιστική κατάσταση που ζούμε εδώ πέρα τις τελευταίες δεκαετίες.

Συγγνώμη φίλοι μου για τη γκρίνια αλλά έχω εδώ και καιρό πειστεί ότι πολύς κόσμος που θα έπρεπε να γνωρίζει δεν ξέρει τι κάνει. Όταν λοιπόν κάτι από την επικαιρότητα μου υπενθυμίζει αυτή τη δυσάρεστη πραγματικότητα, δικαιολογούμαι κάπως να χάνω την υπομονή μου. Αλλά για να είμαστε κάπως πιο παραγωγικοί, ας υποθέσουμε ότι δεν καθυστερούμε απλώς την χρεοκοπία της χώρας μας και ότι ψάχνουμε τη διέξοδο προς τα εμπρός. Η διέξοδος έχει και ονοματάκι, «Ανάπτυξη» την βαπτίσαμε. Για να είμαστε παραγωγικοί λοιπόν ας βάλουμε την κοινή λογική κάτω για να δούμε πώς μπορεί να έχουμε ανάπτυξη:

Παρατήρηση 1^η: Ανάπτυξη με τέτοια φορολογία δεν πρόκειται να δούμε στον αιώνα τον άπαντα. Πρέπει το ταχύτερο δυνατόν να μειώσουμε το κράτος, ακόμα κι αν αυτό δημιουργήσει βραχυπρόθεσμα κοινωνικά και οργανωτικά προβλήματα, χαμηλώνοντας δραστικά και απότομα το κόστος λειτουργίας του. Είναι θέμα πλέον ζωής ή θανάτου. Μόνο έτσι θα μπορέσει να ελευθερωθεί χρήμα στην αγορά, να επιβιώσουν οι μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις, να διατηρηθούν θέσεις εργασίας ή και να δημιουργηθούν νέες. Η κοινωνία πρέπει να στηρίξει τέτοιου είδους πολιτικές σοκ, γιατί πρέπει πλέον να καταλάβει ότι όλα μαζί δεν γίνονται και ότι στις δύσκολες καταστάσεις οι σωστές προτεραιότητες είναι ζωτικής σημασίας.

Παρατήρηση 2^η: Ανάπτυξη με πραγματικό όφελος για τον τόπο και την κοινωνία και ταυτόχρονα μακροχρόνια βιώσιμη είναι αυτή που αφορά τις μικρομεσαίες ιδιωτικές επιχειρήσεις, αυτές που σήμερα βάλλονται από την υπερφορολόγηση, τη γραφειοκρατία, την αυθαιρεσία των κρατικών υπαλλήλων, τα «ερμηνευτικά κενά» των κείμενων νομικών πλαισίων, το περίεργο καθεστώς των προμηθειών του δημοσίου, την υπερπροστασία της εργασίας και... την υπερπροστασία των πολυεθνικών. Καλοί είναι οι σεϊχηδες και οι μετα-μαοϊκοί υπερκαπιταλιστές αλλά δυστυχώς δεν αρκούν για να ξεστραβώσει ο γυαλός.

Παρατήρηση 3^η: Αν λάβουμε υπόψη τα προηγούμενα δεν αρκεί ένας αναπτυξιακός νόμος και διάφορα ΕΣΠΑ για να έχουμε ανάπτυξη. Η γενναία απλοποίηση του νομικού και του φορολογικού περιβάλλοντος δραστηριοποίησης των επιχειρήσεων μπορεί να είναι πολύ πιο σημαντική. Με αυτήν ο επιχειρηματίας μπορεί να γνωρίζει πάντα τη θέση του και να σχεδιάζει ανάλογα, ενώ και το κράτος απλοποιείται και κοστίζει λιγότερο.

Παρατήρηση 4^η: Το κράτος πρέπει να βάζει προτεραιότητες στις αναπτυξιακές επιλογές που προωθεί δίνοντας έμφαση αφενός στους τομείς όπου υπάρχει ή μπορεί να υπάρξει στον τόπο μας ανταγωνιστικό πλεονέκτημα (πληροφορική, εκπαίδευση, Logistics, παραδοσιακά προϊόντα, ποιοτικός τουρισμός) και αφετέρου στις εξαγωγικές δραστηριότητες. Αντί να δανείζεται για να πληρώνει λογαριασμούς δημάρχων, ας δανείζεται για να επενδύει σε δυναμικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Και θα ήθελα να ξανασημειώσω την προσοχή που πρέπει να δωθεί στα LOGISTICS (γι’ αυτό και τα κεφαλαία).

Παρατήρηση 5^η: Αν τα κρατικά έσοδα αναλώνονται αποκλειστικά σε λειτουργικές δαπάνες και αποπληρωμές δανείων, δεν πρόκειται ποτέ να ξεχρεώσουμε και προφανώς η ανάπτυξη θα μείνει ευσεβής πόθος των πολιτικών που θα μείνουν με την απορία πώς ψόφησε τελικά το γαϊδούρι του Χότζα. Γιατί «γαϊδούρι του Χότζα» για το ελληνικό δημόσιο είναι η ελληνική μικρομεσαία επιχείρηση, η οποία χρειάζεται άμεσα χρήμα.

Αυτά νομίζω ότι αρκούν. Όμως τα λόγια στην τελική ανάλυση είναι λόγια. Νομίζω  μάλιστα ότι διάφοροι σοβαροί άνθρωποι στο δημόσιο διάλογο πού και πού έχουν πει αυτά που πρέπει. Αλλά όλοι όσοι έχουν ασχοληθεί με το management γνωρίζουν ότι η ουσία πάντα βρίσκεται στην πράξη. Ζητούνται λοιπόν αυτοί που θα τα κάνουν πράξη. Ειλικρινά εύχομαι να υπάρχουν και να έχουν πιάσει δουλειά...

Γιάννης Ζώης, Οκτώβριος 2010
 

Εθνικές μεταφορές: προβληματισμοί και προοπτικές

Σήμερα που γράφω αυτό το κείμενο τα κανάλια παίζουν πρωί-βράδυ την απεργία των φορτηγατζήδων και το ντεπόζιτο στο αυτοκίνητό μου ίσα ίσα που μου φτάνει να πάω δύο φορές στο γραφείο. Ως συνήθως σε αυτόν τον τόπο αφήνουμε τα προβλήματα να χρονίζουν και όταν αποφασίζουμε να κάνουμε κάτι τελικά – πάντα με αλλοδαπή ή εξωθεσμική «ενθάρρυνση» - αυτό υλοποιείται από ανθρώπους που δεν καταλαβαίνουν πλήρως τα θέματα και άρα έχουν αντικειμενική αδυναμία να διαπραγματευτούν επιτυχώς και χωρίς αιματοχυσίες τις απαιτούμενες αλλαγές.

Η έλλειψη ορθολογισμού και σε τελική ανάλυση δικαιοσύνης στον τρόπο δόμησης της αγοράς των εθνικών μεταφορών δεν είναι κάτι πρωτοφανές στη χώρα μας – πείτε μου κάτι άλλο που είναι ορθολογικά στημένο. Και προφανώς πρέπει να τελείωνουμε με περίεργα καθεστώτα από έρχονται από το παρελθόν, πόσο μάλλον όταν είναι είναι ημιπαράνομα και αδιαφανή στη φορολογία, όπως είναι κάθε φύσης «αέρας». Από την άλλη πλευρά ωστόσο πρέπει να πει κανείς ξεκάθαρα ότι η επιχειρηματολογία που ακούγεται ότι οι αλλαγές στο καθεστώς των αδειών ΔΧ που δρομολογούνται θα λύσουν από μόνες τους, με τον «φυσικό τρόπο» της αγοράς, δήθεν υπάρχοντα προβλήματα ολιγοπωλείων και υψηλών τιμών υπηρεσιών είναι περίπου κωμικές. Η Ελλάδα είναι μια πολύ μικρή χώρα, με απίθανα πολύπλοκο γεωγραφικό καταμερισμό – που επιδεινώνεται από τη μη ολοκλήρωση των απαιτούμενων οδικών και λοιπών συγκοινωνιακών υποδομών. Είναι επίσης πολύ Αθηνοκεντρική ως την οικονομική της δραστηριότητα, με καταρρακωμένη την παραγωγή στις περιφέρειες και με ένα οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης τις τελευταίες δεκαετίες απίστευτα σαθρό και ασταθές, όπως απέδειξε περίτρανα σε όλους τους πονηρούς και απονήρευτους εθελοτυφλούντες η τελευταία κρίση. Η μείωση του εθνικού μεταφορικού έργου είναι παραπάνω από εμφανής τα τελευταία δύο χρόνια σε όσους έχουν αντίληψη του συγκεκριμένου χώρου και έχει οδηγήσει πολλές μικρές επιχειρήσεις και επαγγελματίες του χώρου σε σοβαρότατα προβλήματα.

Με αυτά δεδομένα, θα πρέπει να γίνουν σοβαρές σκέψεις για το μέλλον του χώρου των εθνικών μεταφορών και να σχεδιαστούν οι κατάλληλες πολιτικές, αφού όμως πρώτα «χαρτογραφηθεί» με ειλικρίνεια η σημερινή κατάσταση:

1. Κατ’αρχάς είναι προφανές ότι οι μεταφορές στη χώρα μας εκτελούνται από επαγγελματίες που είναι ελάχιστα έως και καθόλου οργανωμένοι με σύγχρονα εργαλεία διοίκησης ως επιχειρήσεις αυτές καθαυτές. Έχουν σοβαρή αδυναμία να προσφέρουν (α) ολοκληρωμένες λύσεις που να καλύπτουν όλη την επικράτεια και όλους τους τύπους φορτίων, (β) προδιαγεγραμμένους χρόνους εξυπηρέτησης, (γ) value-added υπηρεσίες, (δ) ποιοτικό customer service (λ.χ. real-time proof of delivery). Δεν έχουν μηχανογράφηση, διαδικασίες ποιότητας και ουσιαστικές δυνατότητες κοστολόγησης των υπηρεσιών τους – κάτι που πολύ συχνά βαίνει εις βάρος τους. Δεν έχουν ακόμη σοβαρές υλικοτεχνικές υποδομές, όπως λ.χ. αποθηκευτικούς χώρους / hubs για τη διαχείριση / μεταφόρτωση των φορτίων τους, αλλά και ο στόλος τους είναι σε μεγάλο μέρος πεπαλαιωμένος και με χαμηλές προδιαγραφές. Δεν έχουν δηλαδή όλα όσα θα ήθελαν οι καλά οργανωμένοι πελάτες τους να προσφέρουν και το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να πιέζονται ως προς τις τιμές.
2. Τελευταία πολλοί αναρωτιούνται αν οι τιμές μεταφοράς στην Ελλάδα είναι χαμηλές ή ψηλές. Γίνονται μάλιστα συγκρίσεις με τις αντίστοιχες τιμές σε γειτονικές χώρες, όπως λ.χ. η Βουλγαρία. Άλλα όλα όσα έχω ακούσει είναι κυριολεκτικά αφελή. Γιατί εκτός από το γεγονός ότι τα τέλη που επιβαρύνουν το καύσιμο και τα οχήματα στην Ελλάδα δεν έχουν σχέση με τα αντίστοιχα άλλων χωρών, τη στιγμή που αποτελούν καθοριστικό παράγοντα διαμόρφωσης του κόστους, δεν πρέπει επιπλέον να ξεχνάμε και το ότι η μεταφορά είναι μια ιδιαίτερα πολυπαραμετρική υπηρεσία. Είναι άραγε ίδιο το μοναδιαίο κόστος μεταφοράς σε προορισμούς / μεταφορικούς άξονες με μεγάλα φορτία (λ.χ. Αθήνα –Θεσσαλονίκη, Σόφια – Φιλιππούπολη – Πύργος, Σόφια – Βάρνα επειδή χρησιμοποιείται συχνά το παράδειγμα της γειτονικής χώρας) με προορισμούς με χαμηλότερα φορτία (λ.χ. Δυτική Μακεδονία, Ήπειρος) ή και σε «άγονες γραμμές» (μικρά νησιά); Δεν παίζει ρόλο και ο τύπος του φορτίου ή ο απαιτούμενος χρόνος παράδοσης; Τελικά δεν παίζει ρόλο και αυτό καθαυτό το μεταφερόμενο προϊόν, γιατί διαφορετική είναι η ποσοστιαία επιβάρυνση από τη μεταφορά στο κόστος των γεωργικών προϊόντων και διαφορετική λ.χ. στα ποτά και τα τσιγάρα; Η προσωπική μου άποψη είναι ότι οι προσφερόμενες σήμερα τιμές σε επιχειρήσεις που έχουν μεγάλο μεταφορικό έργο είναι λογικές. Αντίθετα είναι εξωφρενικά υψηλές σε σχέση με την ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας σε ιδιώτες ή εταιρείες που κάνουν περιστασιακές μεταφορές ή χρησιμοποιούν υπηρεσίες ταχυμεταφοράς, απλά γιατί δεν υπάρχουν καλά οργανωμένες μεταφορικές επιχείρησεις που να μπορούν να διαχειριστούν επιτυχώς μεγάλο πλήθος τέτοιου είδους μικροφορτίων.
3. Έχει κατά τη γνώμη μου τον τελευταίο καιρό υπερτονιστεί η αξία των συνδυασμένων μεταφορών. Δεν αμφισβητώ την πολύ σημαντική συμβολή που μπορεί να έχει η χρησιμοποίηση του τρένου για την ανάπτυξη των διεθνών μεταφορών. Αναμφίβολα δε η αξιοποίησή του θα μπορούσε να αποσυμφορήσει σημαντικά τους οδικούς άξονες από οχήματα μεταφοράς παράγοντας έτσι επωφελή αποτελέσματα για το γενικότερο κοινωνικό σύνολο. Αλλά στην πραγματικότητα στην Ελλάδα το τρένο αφορά μόνον τον άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη, ο οποίος παρεπιπτόντως είναι και ο πλέον σημαντικός για τον κλάδο της οδικής μεταφοράς και με βάση τον οποίον υπάρχει το γενικότερο οικονομικό περιθώριο εξυπηρέτησης άλλων ζημιογόνων αξόνων από τους μεγαλύτερους μεταφορείς. Άρα η εθνική μεταφορά και οι συνδυασμένες μεταφορές είναι δύο διαφορετικά θέματα που δεν πρέπει να συγχέονται.
4. Η γεωγραφική κατανομή των μεταφορών στη χώρα και η υπερσυγκέντρωση της δραστηριότητας στην Αθήνα πολύ δύσκολα μπορούν να επιτρέψουν σε μικρές ανοργάνωτες επιχειρήσεις οδικής μεταφοράς να παρέχουν στους πελάτες τους μεγάλη κάλυψη του μεταφορικού έργου από πλευράς γεωγραφίας, γεγονός που σε τελική ανάλυση οδηγεί στην αύξηση του συνολικού κόστους μεταφοράς, και βέβαια σε δεύτερη κλίμακα στην περαιτέρω υπανάπτυξη της περιφέρειας. Καλά οργανωμένοι δε μεταφορείς σε τοπικό επίπεδο, έστω και μικροί, σπανίζουν για τη δημιουργία δικτύων συνεργατών στο χώρο αυτό.

Τι λοιπόν μπορεί να γίνει εκτός από το να βράζουμε αέναα στο ζουμί μας, χωρίς οι μεν μεταφορείς να διανοούνται μια διαφορετική πραγματικότητα, οι δε συνομιλητές τους να μη μπορούν να την περιγράψουν; Η απάντηση στο ερώτημα θα μπορούσε να γίνει θέμα ενός άλλου άρθρου, αλλά προς το παρόν μερικοί άξονες θετικών εξελίξεων θα μπορούσαν να αναφερθούν επιγραμματικά:

·     Δημιουργία εταιρειών με σύμπραξη μεταφορέων με συμπληρωματική (ως προς τα φορτία και τους προορισμούς) προίκα.

·     Υιοθέτηση διαδικασιών ποιότητας και σύγχρονων μηχανογραφικών εργαλείων λειτουργίας από τις επιχειρήσεις αυτές ώστε να μπορούν να προσφἐρουν αξιόπιστες, αναβαθμισμένες και σωστά κοστολογημένες υπηρεσίες.

·     Ενίσχυση από το κράτος κατά προτεραιότητα περιφερειακών μεταφορικών εταιρειών μέσω του αναπτυξιακού νόμου.

·     Υιοθέτηση κάθε μορφής πολιτικών (φορολογικών, αναπτυξιακών, κ.τ.λ.) που θα μετατρέψουν τους μεταφορείς από «ιδιοκτήτες» σε επιχειρηματίες.

·     Βελτίωση των υποδομών και του νομικού περιβάλλοντος που επηρεάζουν το μεταφορικό έργο σε δρόμους, λιμάνια, κ.τ.λ.

Οι Έλληνες μεταφορείς μπορούν να επιβιώσουν και να ισχυροποιήσουν τη θέση τους, αρκεί να τους δωθούν – και φυσικά να πάρουν - όσο είναι καιρός τα σωστά μηνύματα.

Γιάννης Ζώης, Αύγουστος 2010
 

Οδηγός επιβίωσης 2010

Πάντα μου προκαλούσαν ενδιαφέρον όλοι αυτοί οι «πυροβολημένοι» τύποι που περιμένουν το τέλος του κόσμου και προετοιμάζονται γι’αυτό. Ξέρετε τώρα γιατί μιλάω: κάτι πολιτοφυλακές αμερικάνων βλάχων, κάτι περίεργες αιρέσεις ή ομάδες υπερχριστιανών που ετοιμάζονται να φτιάξουν χίππικες κοινότητες εις τας εξοχάς, κάτι τύπους που γενικά γνωρίζουν απ’ έξω και ανακατωτά κάθε παράγραφο και λέξη της Αποκάλυψης του συνωνόματού μου, κάθε «προφητεία» του Νοστράδαμου, κάθε θεωρία που σχετίζεται με το γνωστό ημερολόγιο των Μάγια, όλες τις «θεόπνευστες» παραληρηματικές ιστορίες διαφόρων ανά τους αιώνες προφανώς επηρεασμένων από την πείνα (ή την πολυφαγία) καλογέρων, και μάλιστα και όλες τις διαφορετικές ερμηνείες που προσφέρουν οι πάσης φύσεως και συνωμοταξίας «ερευνητές». Με ενδιαφέρουν ιδιαίτερα όλοι όσοι είναι τόσο πεισμένοι για όλα αυτά που προετοιμάζονται επί χρόνια για να ανταπεξέλθουν στην έλευση του Κακού, δημιουργώντας ως νέοι Δευκαλίωνες κάτι σαν την προσωπική τους κιβωτό.

Αυτό που είναι πραγματικά ενδιαφέρον στην ούτως ή άλλως αξιοπερίεργη κατάστασή τους είναι ότι πρέπει να σκεφτούν κάθε πράγμα που στην τωρινή πραγματικότητα θεωρείται δεδομένο και εύκολα αποκτήσιμο και να εφεύρουν τρόπους για να μπορούν να το εξασφαλίσουν σε μια άλλη κατάσταση που περίπου τίποτε δεν θα είναι πια δεδομένο: νερό, φαγητό, ενέργεια, γνώσεις, φάρμακα, ασφάλεια και πολλά άλλα. Είναι όντως μια ενδιαφέρουσα πνευματική άσκηση που, αν αρχίσει κανείς να την κάνει, αντιλαμβάνεται γρήγορα πόσο εξαρτημένοι είμαστε στον καθημερινό μας τρόπο ζωής από παραμέτρους που θεωρούμε αξιωματικά δεδομένες και αμετάβλητες, αλλά που είναι δυνατόν υπό όρους να μεταβληθούν έως και τραγικά πολύ.

Θα με ρωτήσετε βέβαια «τι σχέση έχουν όλα τα παραπάνω με εμάς εδώ;» Κατ’αρχάς ας ξεκαθαρίσω πως ελπίζω να μην έχουν καμμία ιδιαίτερη σχέση. Πρέπει όμως να παραδεχτείτε ότι υπάρχει αναλογία ή έστω ομοιότητα όλων αυτών των καταστάσεων – βέβαια σε εντελώς άλλη κλίμακα – με τη γρήγορη μεταβολή του οικονομικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο λειτουργούμε το 2010 και πιθανότατα θα λειτουργούμε για τα αμέσως επόμενα χρόνια, η οποία κατά τη γνώμη μου θα δημιουργήσει νέα δεδομένα που θα ισχύουν σε βάθος ίσως και δεκαετιών. Με όρους αγοράς δηλαδή, μεταβολές πρακτικά μόνιμες στον οικονομικό ορίζοντα.

Παρακινημένος λοιπόν από αυτή τη σκέψη αποφάσισα να επιχειρήσω – τουλάχιστον  σε αυτό το άρθρο – να γίνω ένα είδος θεωρητικού του ολέθρου, αρχηγού παραθρησκευτικής οργάνωσης κ.τ.λ.ω. (και τα λοιπά ωραία) με αντικείμενο την Επόμενη Ημέρα της κρίσης. Τουλάχιστον η προσπάθεια έχει την πλάκα της. Ιδού λοιπόν, ω ποίμνιον, ένας επίτομος οδηγός επιβίωσης στην οικονομική κρίση (για υγειώς σκεπτόμενους και όχι για μασκαράδες που ειλικρινά ελπίζω και εύχομαι να ακολουθήσουν το μονοπάτι των δεινοσαύρων):

Λήμμα Ι: Αναδιαρθώσατε τα αποθέματά σας.

Όχι, δεν μιλάω αναγκαστικά για μείωση του αποθέματος. Το να προτείνεται αξιωματικά μπορεί να είναι έως και χαζό. Προσωπικά μάλιστα γνωρίζω πολλές περιπτώσεις που σωστή κίνηση μπορεί εντελώς αντίθετα να είναι και η επιμελώς σχεδιασμένη αύξηση του αποθέματος, ιδιαίτερα σε υλικά που προβλέπεται να παρουσιάζουν στο μέλλον μικρότερο ρίσκο απομείωσης της σχετικής αξίας τους στην αγορά σε σχέση λ.χ. με το ευρώ ή όποιο άλλο νόμισμα εφεύρουμε (σηστέρσια, μνες, κοχύλια κ.τ.λ.). Μιλάω για αναδιάρθρωσή του – μείωση ή αύξηση ανά περίπτωση – άμεσα, με έξυπνο σχεδιασμό και γρήγορη υλοποίηση διαφόρων πολιτικών, όπως λ.χ. προωθήσεις, αντικαταστάσεις σε συνεργασία με τους προμηθευτές, μεταβολή της διαθεσιμότητάς του στα διάφορα κανάλια πώλησης και στα διάφορα σημεία του χάρτη, καλύτερα σχεδιασμένες πολιτικές ελέγχου και αναπλήρωσής του, ορθολογικότερες πολιτικές ανάπτυξης και λανσαρίσματος νέων προϊόντων κ.λ.π.

Λήμμα ΙΙ: Επισπεύσατε όποιες επενδύσεις είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον σας.

Μέσα στην αγωνία μας για το μέλλον, έχουμε την τάση να αναβάλλουμε οργανωτικές αλλαγές και επενδύσεις που έχουμε στο παρελθόν σκεφτεί ότι θα μπορούσαν να προσφέρουν σημαντική βοήθεια για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δραστηριοτήτων μας. Αυτή η κατάσταση μου θυμίζει λίγο τον ποντικό που παγώνει από το φόβο του όταν ξαφνικά βρεθεί μπροστά στο φίδι. Το αποτέλεσμα της συμπεριφοράς του είναι βέβαια αναμενόμενο και γνωστό. Τώρα είναι η ώρα να γίνει όποια επένδυση είναι πραγματικά σημαντική για το μέλλον (όχι οι υπερφύαλες φαντασιώσεις πάντως), γιατί στο μέλλον μπορεί να είναι λίγο φθηνότερη αλλά, αν δε γίνει τώρα, όταν θα υπάρχει ανάγκη να κινηθούμε γρήγορα θα μαθαίνουμε ακόμη το αλφάβητο.

Λήμμα ΙΙΙ: Εξασφαλίσατε τους συνεργάτες που παράγουν μετρήσιμη αξία στη δραστηριότητά σας φειδόμενοι λοιπών πολυτελειών.

Περιμένω ότι αυτό το λήμμα θα είναι εξαιρετικά αντιδημοφιλές. Η αλήθεια όμως, όσο σκληρή και αν είναι, κάνει σε τελική ανάλυση καλό σε όλον τον κόσμο. Το πρόβλημα είναι, όταν κάποιος ξεσυνηθίσει επί μακρόν να την ακούει, αν μπορεί τελικά να τη βρει. Όμως να θυμάστε ότι η αλήθεια είναι πολύ απλή και πάντα μπροστά στα μάτια μας.

Λήμμα IV: Αυξήσατε την ανεξαρτησία σας από έμπειρους διεκπεραιωτές.

Αυτοματοποιήστε τη δραστηριότητά σας στο μέγιστο βαθμό. Αν μια εργασία μπορεί να γίνει πιο απλά και πιο γρήγορα, πρέπει να γίνει. Συνεργάτης που παράγει προστιθέμενη αξία είναι μόνον αυτός που με πρωτοβουλία, υπευθυνότητα και ευθυκρισία μπορεί να είναι γρηγορότερος από τα ατέλειωτα reports και τα αέναα meetings.

Λήμμα V:  Αναπτύξατε στο μέγιστο τις ικανότητες και τις γνώσεις του προσωπικού σας.

Παρά το γεγονός ότι φαινομενικά αυτό το λήμμα βρίσκεται σε αντίθεση με τα δύο προηγούμενα, στην πραγματικότητα τα συμπληρώνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η οικονομία, όπως έχω επιχειρηματολογήσει και στο παρελθόν δεν κινείται τόσο από τις πρώτες ύλες, την μηχανιστική εργασία και το κεφάλαιο, όσο από τις ιδέες. Και ιδέες παράγουν μόνο άνθρωποι καταρτισμένοι και με δεξιότητες. Αφού φροντίσαμε να φτιάξουμε μια κοινωνία όπου πλειοψηφούν οι άβουλοι καταναλωτές και φτάσαμε στην παρούσα κατάσταση, για να ξεφύγουμε από αυτήν πρέπει σήμερα όλοι στο χώρο της οικονομίας όσοι έχουν κάποιες ηγετικές ικανότητες να παρακινήσουν και τους υπόλοιπους να δουλέψουν έξυπνα και παραγωγικά.

Λήμμα VI: Σημειώσατε Χ στο υπάρχον επιχειρηματικό σας σχέδιο (πάρτε μια λευκή κόλλα χαρτί).

Κοιτάξτε ξανά προϊοντικές γκάμες, κανάλια διανομής, σχέση ποιότητας/τιμής, ανταγωνισμό, μικτό περιθώριο, ό,τι μειώνει το μικτό περιθώριο, cash flow, κοστολογήστε, αναζητείστε ειδικούς προς άγραν πληροφορίας benchmarking, ανασχεδιάστε, βάλτε προτεραιότητες, διερευνήστε ρίσκα και πάρετε τα μέτρα σας από πριν. Κάντε τα όλα από την αρχή, από λευκή σελίδα. Αν υπάρχει μια περίσταση στη ζωή σας που πρέπει να κάνετε αυτήν την άσκηση σωστά, αυτή είναι τώρα.

Λήμμα VII: Διευρύνατε το γεωγραφικό ορίζοντα της δραστηριότητάς σας.

Είτε μας αρέσει, είτε όχι, είμαστε ένας λαός με μεγάλες ιδέες και μικρό χώρο στη διάθεσή μας. Το πρόβλημα με τις μεγάλες ιδέες είναι ότι χρειάζονται και πολύ χώρο για να φέρουν αποτελέσματα. Μέχρι τώρα φαίνεται ότι τα ψιλοκαταφέρναμε οι περισσότεροι να δραστηριοποιούμαστε οικονομικά κοντά στην αγαπημένη μας ταβέρνα και την αγαπημένη μας παραλία. Τώρα όμως ήρθε η ώρα να κοιτάξουμε σοβαρά και τον γύρω κόσμο. Πιστεύω πραγματικά ότι η ελληνική οικονομία έχει απίστευτες δυνατότητες ανάπτυξης εκτός συνόρων.

Αυτά για την ώρα. Πάλι στο νούμερο Επτά θα μείνουμε. Τα έχουμε ξαναπεί αυτά και παρατηρώ μάλιστα (με σχετική ικανοποίηση) ότι στο μεταξύ έχουν γίνει και της μόδας. O tempora, o mores! Αλλά επιθυμώ να (επαν)εισάγω και μια άλλη μόδα, τα Δελφικά παραγγέλματα. Γι’ αυτό επίλεγω την εξής κατακλείδα στο πόνημά μου:

«Φρόνει θνητὰ. Πρόνοιαν τίμα. Ὃρα τό μέλλον. Τύχη μὴ πίστευε. Δαπανῶν ἂρχου. Χρῶ χρήμασι. Ἐλπίδα αἲνει.»

Γιάννης Ζώης, Ιούνιος 2010