Ο γράφων, ακολουθώντας την πεπατημένη από αναρίθμητους συναδέρφους της ημεδαπής και της αλλοδαπής, εις το παρόν (και υπό την επήρεια αναρίθμητων μελομακάρονων) εξετάζει τη σχέση πολέμου και logistics, ελπίζοντας να μην πλήξετε αφόρητα κατά το διάβασμα.
Θα μου επιτρέψετε να μην ασχοληθώ με τους Ασσυρίους, γιατί σαφώς δεν υπάρχει κάτι που να μην ανακαλύψαμε ημείς οι Έλληνοι, αλλά και αν υπάρχει, αυτοί που το ανακάλυψαν αν ψαχτούν λιγουλάκι, θα βρουν ότι είναι και αυτοί πατριωτάκια. Πάω λοιπόν απευθείας στους Σπαρτιάτες...
398 π.Χ.: O πολυμήχανος Σπαρτιάτης στρατηγός Δερκυλλίδας, επονομαζόμενος και «Σίσυφος», στη διάρκεια του πολέμου με τον Πέρση σατράπη Φαρνάβαζο, ίδρυσε στον Αταρνέα της Ασιατικής Αιολίδας, μετά την άλωση της πόλης, ένα από τα πρώτα logistics centers στον αρχαίο ελληνικό κόσμο για την τροφοδοσία του στρατού του. Το κέντρο έμεινε σε λειτουργία μέχρι το τέλος του πολέμου, το 390 π.Χ.
274 π.X.: Στο Βενεβέντουμ της νότιας Ιταλίας οι ρωμαϊκές λεγεώνες του Μάνιου Κούριου κερδίζουν μια αποφασιστική μάχη εναντίον του Ηπειρώτη βασιλιά Πύρρου μετά από την οποία τελειώνει η ιταλική εκστρατεία του τελευταίου. Καταλαμβάνουν το στρατόπεδό του και αναγνωρίζουν ότι εξ αιτίας αυτού του γεγονότος αποκτούν σημαντική τεχνογνωσία στην οργάνωση στρατοπέδων. Τα στρατόπεδα των ελληνιστικών χρόνων ήταν ένα είδος logistics hubs, αφού οι έλληνες οπλίτες σπανίως κουβαλούσαν μαζί τους εφόδια για περισσότερες από 20 ημέρες, οπότε στη συνέχεια η στρατιωτική επιμελητεία έπρεπε να οργανώσει τις προμήθειες από τοπικούς ανά περίσταση εμπόρους, οι οποίοι πολλές φορές ακολουθούσαν το στράτευμα. Την τεχνογνωσία ο Πύρρος την είχε αποκτήσει από τον ξάδερφό του Αλέξανδρο της Μακεδονίας και από την προσωπική του παρουσία σε πολεμικές συγκρούσεις στην Ασία στο πλευρό του γαμπρού του, Δημήτριου του Πολιορκητή.
Από εκεί και πέρα τα πράγματα είναι λίγο ως πολύ γνωστά. Οι ρωμαίοι χτίζουν δρόμους (viae), φρούρια (που λειτουργούν ως σημεία ανεφοδιασμού του στρατού τους και διεξαγωγής εμπορίου), φτιάχνουν τη δική τους εκδοχή του «Σώματος Εφοδιασμού – Μεταφορών», με βασική μονάδα το contubernium υπό την διοίκηση ενός δεκάρχου, και δημιουργούν και την ειδικότητα του λογιστή (logista), όχι με τη σύγχρονη ελληνική έννοια αλλά πάντως κοντά στη σύγχρονη έννοια του logistician. O «λογιστής» αυτός ήταν κάτι σαν σύγχρονος στρατιωτικός σιτιστής ή planner σε όρους σημερινού management. Γι’ αυτό έπρεπε να είναι καλός στις μαθηματικές πράξεις (στο λογισμό). Μέσα από αυτή τη δραστηριότητα logistics οι ρωμαίοι δημιουργούν τις υποδομές διάδοσης του δυτικού πολιτισμού.
Όταν ο Ηράκλειτος έγραφε ότι «πόλεμος πάντων πατήρ εστι» μπορεί βέβαια να μην εννοούσε τον πόλεμο ειδικά με τη στενή έννοια που του αποδίδουμε σήμερα (πιθανόν να είχε στο μυαλό του κάποια έννοια παλαιότερη του τείχους του Planck, όπως λ.χ. ο Έρως), αλλά πάντως είχε πέσει μέσα και στη δική μας περίπτωση. Ο πόλεμος, και μάλιστα ο Β’ Παγκόσμιος, είναι ο πατέρας των σημερινών logistics. Γνωρίζω βέβαια ότι παρόμοιοι παλιομοδίτικοι συσχετισμοί στρατού και logistics δίνουν στα νεύρα σε όλους εμάς τους ελαφρώς κουλτουριάρηδες, φιλήσυχους και επιστήμονες, καθώς μας φέρνουν στο μυαλό κάτι γιαπωνέζικες «φιλοσοφίες» του συρμού που διδάσκουν στα MBA, ή και κάτι απόστρατους που μας μυρίζουν δημοσιοϋπαλληλίκι, κ.ο.κ. Αλλά το γεγονός ότι στη σύγχρονη Ελλάδα έχουμε καταφέρει να ξεφτιλίσουμε τα πάντα δεν αλλάζει εντέλει και την ουσία των πραγμάτων.
Είναι φανερό κατά τη γνώμη μου ότι πόλεμος και logistics υπήρξαν αδερφάκια σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας βαδίζοντας χέρι-χέρι. Άρα μελετώντας την κοινή ιστορία του πολέμου και των logistics, μπορούμε να εξάγουμε μερικά ασφαλή συμπεράσματα και για τα logistics των ημερών μας. Ιδού μερικά ενδιαφέροντα:
1) Η ειρωνία της μοίρας για τους logisticians είναι ότι ήταν πάντα χαμηλόβαθμοι αξιωματούχοι. Θυμάστε τους δέκαρχους των contubernia; Άντε δηλαδή στη σημερινή εποχή αυτό να μεταφράζεται σε αρχιλοχίες. Αν η μελέτη της ιστορίας βοηθάει στη πρόβλεψη του μέλλοντος, τα μαντάτα δεν είναι καλά.
2) Από την άλλη μερία πάντως, καμμία εντυπωσιακή επιτυχία στην ιστορία δεν συνέβει χωρίς την καθοριστική ενσωμάτωση δράσεων logistics στην στρατηγική μιας επιχείρησης. Αν ρωτούσαμε τον Αλέξανδρο Γ’ της Μακεδονίας, τον Αννίβα, τον Ιούλιο Καίσαρα, το Νέρωνα ή και το Ναπολέοντα, θα μας έλεγαν ότι οποιοδήποτε ετήσιο πλάνο ή strat plan σύγχρονης επιχείρησης χωρίς σοβαρό κεφάλαιο με τίτλο «Logistics» δεν έχει μεγαλύτερη αξία για την επιχείρηση από ένα ανάγνωσμα του τύπου «Σούπερ Κατερίνα».
3) Η ιστορία ακόμη μας δείχνει ότι τα logistics δεν αφορούν αποκλειστικά το management κάποιων καθημερινών λειτουργιών της επιχείρησης και την υιοθέτηση τεχνολογιών. Όπως λέει και το όνομά τους, είναι βαθειά χωμένα στα μαθηματικά και καλό είναι να γίνει κατανοητό επιτέλους ότι απαιτούν επαγγελματίες με σοβαρό υπόβαθρo engineering.
4) Τα logistics είναι από τη φύση τους μια πολεμική διαδικασία. Ως τέτοια δεν πρέπει να φορτώνουν τις επιχειρήσεις με υπερφυάλες και κοστοβόρες λύσεις εξοπλισμού και συστημάτων και να ξεχνούν το στόχο: την επίτευξη του απαιτούμενου service στο μικρότερο κόστος σε μία αγορά όπου μαίνεται διαρκής πόλεμος.
2010 μ.Χ.: Αρχή του τέλους του μεσαίωνα για τα ελληνικά logistics; Ας μας λυπηθεί ο καλός Θεός επιτέλους.
Γιάννης Ζώης, Δεκέμβριος 2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου